موسسۀ بین‌المللی محیط زیست و توسعه (IIED) می‌گوید که بررسی‌های آنان در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ نشان داده که فروپاشی اقتصادی در افغانستان سبب شده است که مردان، زنان و کودکان بیجا شده مجبور شوند ساعت‌های طولانی‌تری برای زنده ماندن کار کنند.
این موسسه که روز دوشنبه (۶ فبروری) نتایج یک تحقیقش را منتشر کرده، گفته که در کنار آن، زلزله‌های ماه اکتبر ۲۰۲۳ در هرات و اخراج حدود نیم میلیون مهاجر افغان از پاکستان بین ماه‌های اکتبر تا دسامبر ۲۰۲۳ میلادی به گونۀ مستقیم بر بیجا شده‌های داخلی در شهرهای مختلف افغانستان تأثیر گذاشته است.
در ادامه آمده که در کنار عودت کنندگان قبلی و کنونی، بیش از ۳.۲ میلیون بیجا شدۀ داخلی در افغانستان وجود دارند.
موسسۀ بین‌المللی محیط زیست و توسعه در ادامۀ این گزارش خود گفته که تاثیر عمیق بحران جاری بشری بر سلامت روانی و عاطفی جامعه اثر گذاشته است.
بر اساس این گزارش، در سال ۲۰۲۲ میلادی ۵۶ درصد زنان و ۴۹ درصد از مردان افغان بیجا شده انتظار داشته اند در سال بعدی زندگی آنها بدتر شود.
موسسۀ بین‌المللی محیط زیست و توسعه افزوده که زنان بیجا شده با درآمد اندک از نظر مالی وضعیت بدتری دارند و کمتر می‌توانند هزینه‌های خانواده‌های خود را از طریق درآمد حاصل از کار تامین کنند.
گزارش افزوده که محدودیت معیشت و فرصت‌های کارآفرینی فراتر از اقتصاد به اثرات اجتماعی و روانی تاثیر گذار بوده و اغلب زنان انزوا را تجربه کرده اند.
در این حال یک بانوی بیجا شده که نخواست نامش در گزارش گرفته شود، به رادیو آزادی گفت، حدود یک سال قبل از ولایت کندز به دلیل خشکسالی به کابل آواره شده و در این شهر هم از بیکاری و وضعیت بد اقتصادی رنج می‌برد: "من از کندز استم غریب استم، شوهرم غریب و ناتوان است، پول یک نان را پیدا کرده نمی‌توانیم نه وکیل گذر کوچه و نه طالبان با ما همکاری می‌کنند، من خودم مریض استم قبلاً برای مردم لباسشویی می‌کردم حالا لباسشویی هم نمی‌توانم."
قسیم، یکی دیگر از بیجا شدگان داخلی که از پنجشیر به کابل آواره شده، در این مورد به رادیو آزادی گفت:
"ما در سال ۱۴۰۱ از قریۀ ما در پنجشیر زمانی که جنگ شد مهاجر شدیم، در آنجا آشنایان زیاد ما شهید شدند ما به کابل آمدیم مدتی را در خانۀ یکی از وطنداران ما بودیم با مشکلات اقتصادی زیاد روبه‌رو شده ایم، روزگار و زندگی را مقصد به یک شکلی می‌گذرانیم."
اما وزارت مهاجرین و عودت کنندگان حکومت طالبان پیش از این گفته بود که با همکاری نهادهای دیگر به بیجا شدگان داخلی کمک نقدی صورت می‌گیرد.
گفتنیست که کمیشنری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان (یو ان اچ سی آر) ۸ ماه قبل در گزارشی جنگ، ناامنی، بیکاری، مشکلات اقتصادی خانواده‌ها و تغییرات اقلیمی در چند دهۀ اخیر را عامل اصلی بیجا شدن خانواده‌ها در افغانستان خوانده بود.
پیش از این هم شماری از نهادهای بین المللی از بدتر شدن بحران بشری در افغانستان گزارش داده و گفته اند که این کشور پس از حاکمیت دوبارۀ طالبان در آگست ۲۰۲۱ با بحران بشری روبه‌رو است.
اما حکومت طالبان همواره مدعی است که اقتصاد افغانستان رو به رشد است و وضعیت به اندازه‌ای خراب نیست که در گزارش‌های سازمان‌های مختلف انعکاس می‌یابد.
با این وجود آخرین گزارش دفتر هماهنگ کننده امور بشردوستانۀ ملل متحد (اوچا) نشان می‌دهد که در سال جاری میلادی نزدیک به ۲۴ میلیون تن در افغانستان برای زنده ماندن به کمک‌های بشردوستانه نیاز دارند.
