با آن‌که افزایش مهاجران افغان در کشورهای مختلف جهان از دیر زمانی نگرانی نهادهای بین‌المللی بوده، به تازه‌گی سازمان بین‌المللی مهاجرت (آی او ام) اعلام کرده که از سال ۲۰۲۰ به این‌سو نزدیک به ۸ میلیون افغان کشور خود را ترک کرده‌اند.
«آی او ام» در یک گزارش تازه خود زیر عنوان « سفرهای وحشتناک: سفر نزدیک به مرگ مهاجران افغان به سوی امید» که روز جمعه نشر شد، گفته که از این میان یک میلیون تن‌شان به اروپا پناهنده شده و ۸۵ درصد دیگر شان به کشورهای همسایه رفته اند.
گزارش افزوده که بیشتر افغانها به علت مشکلات در اخذ پاسپورت و ویزه راه‌های غیر قانونی را برای رفتن به دیگر کشورها انتخاب می‌کنند و در اکثریت موارد برای عبور از مرزها به قاچاقچیان انسان پول می‌‌پردازند.
در گزارش سازمان بین‌المللی مهاجرت همچنان گفته شده، افغان‌هایی که به اسناد سفر دسترسی ندارند با تهدیدهای بیشتری از نقض حقوق بشر در عبور از مرزها و در کشورهای همسایه روبهرو هستند.
این سازمان می‌افزاید، افغان‌های فاقد اسناد مهاجرت بیشتر با برخوردهای "ظالمانه، غیر انسانی و تحقیرآمیز» روبهرو می‌شوند.
بر اساس گزارش «آی او ام» نزدیک به ۷۰ درصد از افغانها علت مهاجرت‌شان به ایران، از کشورهای همسایه افغانستان را نبود فرصت‌های شغلی در این کشور گفته اند.
در گزارش این سازمان آمده که شمار بازگشت‌کننده‌گان افغان از ایران نیز چشم‌گیر است و در سال ۲۰۲۳ نزدیک به یک میلیون افغان از ایران به کشور خود بازگشته اند که از این میان ۷۰ درصد شان فاقد اسناد قانونی مهاجرت بودند.
این درحالی‌ست که برخی از افغانها علت ترک کشور را تهدیدات امنیتی، بیکاری و تحصیل دختران‌شان عنوان می‌کنند.
سیما ستانکزی: علت اصلی مهاجرت من به اروپا همین است که من نمی‌خواهم فرزندانم به ویژه دخترانم در تاریکی بزرگ شوند
سیما ستانکزی، فعال حقوق زن که حدود سه سال می‌شود به جرمنی پناهنده شده علت ترک افغانستان را در صحبت با رادیو آزادی برعلاوهٔ تهدیدات امنیتی در برابرش، چنین بیان می‌کند:
"علت اصلی مهاجرت من به اروپا همین است که من نمی‌خواهم فرزندانم به ویژه دخترانم در تاریکی بزرگ شوند و در جهالت بزرگ شوند، به همین منظور تصمیم گرفتیم کشور را ترک کنیم و دختران ما درس بخوانند و در آینده به کشور شان خدمت کنند."
با این حال عبدالغفار خان، یک تن از مهاجران افغان که در حال حاضر در پاکستان، علت ترک افغانستان را تهدیدات امنیتی می‌گوید.
او به رادیو آزادی گفت، هرچند پرونده پناهنده‌گی به جرمنی دارد، اما با گذشت سه سال هیچ پاسخی دریافت نکرده‌است: " سه چهار سال است که این‌جا هستم، کیسی‌که به جرمنی داشتیم در حق ما بی‌عدالتی کردند و ما را در نیم راه رها کردند، بیشتر افراد تأیید به دست آوردند، تعدادی هم رد شدند و تعداد دیگر بی‌سر‌نوشت ماندند."
از سوی هم امید پویا، یک تن از خبرنگاران افغان که حدود دو سال می‌شود به ایران آواره شده به رادیو آزادی می‌گوید که با خطر اخراج روبه‌روست: "هر لحظه شاید ممکن باشد که ما را اخراج کنند به افغانستان، ما جز آسیب‌پذیرانی هستیم که تبعید شدیم به ایران، مثل من ده‌ها هزار افغان‌های ما آواره شدند، به ویژه خبرنگاران و فعالین حقوق بشر و مدنی مثل من در بی‌سرنوشتی مطلق در یک سیاه چال عمیق به آواره‌گی و در بدری در یک حالت اسفناک قرار دارند."
این درحالی‌ست که «آی او ام» از کشورها به ویژه ایران و پاکستان خواسته است که اخراج مهاجران افغان را تا زمانی‌که شرایط برای بازگشت "ایمن، آبرومندانه و داوطلبانه" فراهم می‌شود، متوقف کنند.
سازمان بین‌المللی مهاجرت درحالی از وضعیت مهاجران افغان ابراز نگرانی می‌کند و از کشورها خواسته تا اخراج آن‌ها را متوقف کنند که اخیراً ایران و پاکستان اخراج مهاجران افغان را شدت بخشیده و روزانه صدها تن به افغانستان بازگشت داده می‌شوند.
