افزایش رسیدگی به پرونده‌های حقوقی و جزایی در محاکم صحرایی در غور

برگزاری شورای ریش‌سفیدان و بزرگان محلی در افغانستان از گذشته رایج بوده است. این شوراها در مواردی به دعواهای حقوقی و جزائی رسیدگی می‌کنند. شوراها در چنین مواردی وظیفۀ دادگاه ها را برعهده می‌گیرند و کارکرد آن‌ها علیه محاکم رسمی دانسته می‌شود.

در غور هنوز هم شوراهای ریش‌سفیدان و فرماندهان محلی طالبان به چنین دعواها رسیدگی و احکام قضائی صادر می‌کنند. به این گونه رسیدگی معمولاً محاکم صحرایی گفته می‌شود.

عزیزالله در ولسوالی دولینه زندگی می‌کند. او می‌گوید مردم در این ولسوالی برای رسیدگی به پرونده‌های خود به موسفیدان و گروه طالبان مراجعه می‌کنند.

او گفت: "جایی آن که به دولت و ارگان‌های دولتی مردم مراجعه کنند،‌ بیشتر قضایای خود را از طریق محاکم صحرایی فیصله می‌کنند و پیش افراد طالبان و یا موسفیدان همان قریه حل‌وفصل می‌کنند."

احمدخان ساکن ولسوالی ساغر است. به گفته او، در این ولسوالی مردم به دلیل عدم دسترسی به حاکمیت دولتی، به مراجع غیررسمی رجوع می‌کنند: "در ساحاتی که دولت دسترسی ندارد، به آنجا خواسته و ناخواسته مردم یا به شورای انکشافی بزرگان محل مراجعه می‌کنند و گاو و گوسفند می‌دهند تا قضایای حقوقی‌شان را حل کنند. در جاهایی که تحت تسلط مخالفین دولت است، هم بهانه حکومت هم جَور است و به هیچ چیزی توجه نمی‌کند و به مشکلات مردم رسیدگی نمی‌کنند."

عبدالرحمان عطشان،‌ معاون شورای ولایتی غور می‌گوید که در محاکم صحرایی عدالت تأمین نمی‌شود. به گفته او، در چنین دادگاه‌ها عدالت به نفع افراد پرنفوذ اجرا می‌شود.

او گفت: "علاوه از طالبان، بعضی قریه‌هایی هم هستند که دولت به آنها رسیدگی کرده نمی‌تواند. آنها به موسفیدان محل مراجعه می‌کنند. ما شاهد چندین قضیه هستیم که در اطراف و اکناف ولسوالی‌ها آنها توسط طالبان حل شده.‌ دور از قانون آنها حاکمیت دارند. از خود جدا قانون مشخص دارند.‌ آنها طبعاً به نفع خود صحبت می‌کنند و کسانی را مستحق می‌دانند که منافع‌شان بآ آنها تامین بشود."

اما محمدعارف عابر،‌ سخنگوی والی غور رجوع مردم به شوراهای مردمی و دادخواست از بزرگان محلی را ناشی از فرهنگ کهن می‌داند. او می‌گوید گروه طالبان از این سنت برای سرکوب حاکمیت قانون بهره‌برداری می‌کند.

آقای عابر افزود: "بدون شک ساحاتی که تحت اداره طالبان و گروه‌های مخالف دولت است، آنجا طالبان محکمه صحریی دارند - چه در حال حاضر و چه در گذشته؛ ولی موسیفیدان و جرگه‌های قومی و شوراهای منطقه‌ای در مناطقی هستند که حکومت به آنها دسترسی ندارد. در ساحه طالبان است. آنها با طالبان همکاری دارند. این کار از عنعنات سابق است. بدون شک در مناطق طالبان محاکم صورت می‌گیرد."

پیش از این پرونده‌های مختلفی در شوراهای بزرگان محلی و گروه‌های مخالف حکومت در مناطق غور رسیدگی شده است. یکی از مواردی که سروصدای رسانه‌ای برانگیخت، سنگسار رخشانه بر اساس حکم محکمه صحرایی بود.