کمیتهٔ تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد در گزارشی در ماه جولای گفت که افغانستانِ زیر حاکمیت طالبان به «پناهگاه امنی برای گروه‌هایی مانند القاعده و داعش تبدیل شده است.» در کنار نگرانی‌ها از موجودیت شاخۀ ولایت خراسان داعش در افغانستان، نگرانی دیگر در بارهٔ گسترش حضور این شاخۀ داعش در دنیای مجازی است.
لوکاس ویبر، بنیان‌گذار وبسایت تخصصی «میلیتنت وایر» می‌گوید که شاخۀ خراسان داعش تلاش کرده که نسبت به هر شاخۀ دیگر این گروه به زبان‌های بیشتر تبلیغات کند:
«شاخۀ ولایت خراسان داعش به گسترش فعالیت‌هایش ادامه می‌دهد و اخیراً یک رسانۀ جدید ترکی‌زبان و یک مجلۀ به زبان تاجیکی تأسیس کرده است. این شاخۀ داعش محتویاتش را در چندین شبکه شامل رسانه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌های پیامگیر منتشر میکند. این گروه فرهنگ سازمانی "جهاد رسانه‌ای" را ترویج و پیروانش را تشویق میکند تا محتوای تبلیغاتی را مستقلانه خلق کنند.»
تیراندازی مرگبار ۲۲ ماه مارچ در نزدیکی مسکو پایتخت روسیه، بار دیگر شاخۀ ولایت خراسان داعش را در محراق توجه رسانه‌های جهان قرار داد.
در این تیراندازی که مسئولیتش را داعش پذیرفت، دستکم ۱۴۴ نفر کشته شدند. مقام‌های امریکایی به دنبال این حمله گفته بودند که اطلاعات آنان نشان می‌دهد که حملۀ مسکو توسط شاخۀ ولایت خراسان داعش صورت گرفته است. در روسیه، دستکم چهار شهروند تاجیکستان به دست داشتن در این حمله متهم شدند.
طاهر سفر خبرنگار بخش تاجیکستان رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی می‌گوید که به گفته مقام ها شمار چشمگیری از شهروندان تاجیکستان از طریق آنلاین به صف داعش جذب شده‌اند.
"یک مسئول دادستانی کل تاجیکستان در گذشته می‌گفت که ۹۰ درصد شهروندان تاجیک به صف داعش پیوسته‌اند، از طریق اینترنت و شبکه‌های اجتماعی به این گروه جلب شده‌اند. به قول محمدرضا خلیفه‌یف نماینده دادستانی ۸۵ درصد آنها مهاجرانی هستند که در خاک روسیه به صف سازمان‌های تندرو جلب شده‌اند و به قول آنها اکثر جوانان کم‌سواد تاجیک هستند که برای پیدا کردن جواب به سوال‌های ناروشن دینی به روحانیون علیحده و شبکه‌های اجتماعی روی می‌آورند و به دام سازمان‌های تبلیغاتی افراط‌گرا می‌افتند."
گروه دولت اسلامی به عنوان یک گروه تروریستی شناخته می‌شود و شاخۀ ولایت خراسان آن در بخش‌های افغانستان و پاکستان فعالیت دارد. ویبر می‌گوید که این شاخۀ داعش همچنان تلاشش را برای ترغیب پیروانش به خشونت در بیرون از افغانستان به شمول غرب افزایش داده است. او افزود:
«شاخۀ ولایت خراسان داعش به طور قابل ملاحظه قابلیت‌های عملیاتی خارجی خود را افزایش داده و حملاتی را در ایران، ترکیه و روسیه انجام داده و همچنان منافع خارجی را در داخل افغانستان هدف قرار داده است، این بخشی از استراتیژی منطقه‌ای و بین‌المللی‌اش است.»
جنرال مایکل کوریلا فرماندهٔ قوماندانی مرکزی ایالات متحده در ماه مارچ به کمیتهٔ خدمات نظامی مجلس نمایندگان ایالات متحده گفته بود که تلاش‌های طالبان برای سرکوب شاخۀ خراسان داعش در افغانستان ناکافی است.
شهاب المهاجر کیست؟
به اساس گزارش‌ها، از سال ۲۰۲۰ به این طرف، ثناءالله غفاری به نام مستعار شهاب المهاجر رهبری شاخۀ ولایت خراسان را به عهده دارد. ایالات متحده بر سر گرفتاری او ده میلیون دالر انعام تعیین کرده است. رویترز به نقل از منابع خود گزارش داده است که غفاری ۲۹ ساله پس از زخمی شدن در افغانستان پارسال به پاکستان گریخت و گمان می‌رود در ایالت مرزی بلوچستان مخفی شده باشد.
وزارت خارجه امریکا: شاخه خراسان گروه داعش در افغانستان مستقر است و از معادن افغانستان برای تمویل خود استفاده میکند
حمله در نزدیک دروازۀ موسوم به «ابی گیت» میدان هوایی کابل در ۲۶ ماه اگست ۲۰۲۱ که در آن سیزده سرباز امریکایی و دستکم ۱۷۰ افغان کشته شدند، اولین حمله شاخۀ ولایت خراسان داعش در افغانستان پس از ورود طالبان به کابل بود. این شاخۀ داعش سپس مسئولیت برخی از حملات دیگر از جمله، حمله به مقر ولایت بلخ و از بین بردن محمد داود مزمل والی طالبان در این ولایت، حمله به هوتل چینی‌ها و حمله به سفارت روسیه در کابل را نیز به عهده گرفت.
ایالات متحده، گروه دولت اسلامی داعش را در فهرست گروه‌های تروریستی شامل ساخته است و در سال ۲۰۱۷ – سال شکست خوردن داعش در عراق و سوریه – بزرگترین بمب با وزن ۹ تن معروف به «مادر بمب‌ها» را علیه داعش در ولسوالی اچین ولایت ننگرهار پرتاب کرد.
وزارت دفاع ایالات متحده در آن زمان گفته بود که این بمب برای هدف گرفتن غارها و تونل‌هایی استفاده شده که جنگجویان داعش در آنها پنهان شده بودند. فرماندهی مرکزی ایالات متحده، سنتکام، در ۱۷ جولای اعلام کرد که داعش در عراق و سوریه در تلاش احیای خود است و تعداد حملاتش در این دو کشور در مسیر دو برابر شدن در سال جاری نسبت به سال قبل است. به گزارش خبرگزاری اسوشیتدپرس، این فرماندهی در بیانیه‌ای گفت که داعش مسئولیت ۱۵۳ حمله را در شش ماه اول سال ۲۰۲۴ در عراق و سوریه پذیرفته است.
روایت طالبان چیست؟
طالبان گاهی می‌گویند که داعش در افغانستان تضعیف شده و شکست خورده و گاهی حتی از موجودیت داعش در افغانستان انکار می‌کنند.
امیرخان متقی سرپرست وزارت خارجۀ طالبان در هجدهم جولای ادعا کرد که داعش در افغانستان حضور ندارد. متقی می‌گوید که مراکز داعش در بیرون از افغانستان باید نابود شوند:
«به جهانیان هم این صدا را می‌کنیم که در منطقه بیرون از افغانستان مراکز داعش و امثال‌شان باید از بین برده شوند، اگر نشوند نقصان به همه می‌رسد طوری که ما و شما شاهد بودیم.»
جنرال کوریلا : شاخۀ ولایت خراسان داعش ممکن است در کمتر از شش ماه به منافع ایالات متحده و غرب در بیرون از افغانستان حمله کند.
اما شماری از تحلیلگران این ادعای طالبان را به دور از حقیقت می‌دانند. عارف سحر استاد پوهنتون در بخش امنیت و تروریزم بین‌المللی در بریتانیا می‌گوید که حضور داعش در افغانستان زیر سلطۀ طالبان خطر جدی به دنبال دارد:
«داعش تلاش دارد که به طرف شمال افغانستان نفوذ کند و در قدم اول امنیت کشورهای آسیای مرکزی را به چالش بکشد و از آنجا بتواند خطر جدی علیه منافع و نفوذ روسیه و در قدم بعدی چین ایجاد کند. بنابراین حضور داعش و توسعۀ داعش تحت حاکمیت طالبان می‌تواند که خطر خیلی پیچیدۀ منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای داشته باشد.»
شورای امنیت سازمان ملل متحد ضمن ابراز نگرانی در بارهٔ ادامۀ فعالیت داعش در افغانستان در اعلامیه‌ای سال گذشته گفته بود که شمار جنگجویان شاخۀ ولایت خراسان داعش و اعضای خانواده‌های آنها در افغانستان، بین ۴۰۰۰ تا ۶۰۰۰ تن تخمین زده شده است.
خطر حضور داعش در دنیای مجازی
سحر می‌گوید که شبکه‌های مجازی یکی از ابزارها برای جلب و جذب افراد و فراهم شدن امکانات مالی به داعش بوده است. او افزایش حضور داعش را در دنیای مجازی نگران کننده می‌خواند:
«به همان میزان که حضور داعش در دنیای مجازی بیشتر شود، به همان میزان سطح امنیت و تهدیدات امنیت جهانی بالا می‌رود و داعش در این قسمت خیلی موفق کار کرده و از افراد و نیروهای متفاوتی زن و مرد، از گروه‌های متفاوتی استفاده کرده و از زبان‌های متفاوت استفاده کرده تا بتواند عملیات خود را موفقانه انجام دهد.»
شاخۀ ولایت خراسان داعش در سال ۲۰۱۵ عمدتاً توسط جنگجویان ناراضی طالبان پاکستانی به سرکردگی حافظ سعید خان یک فرمانده پیشین طالبان پاکستانی در منطقه در امتداد خط دیورند اعلام موجودیت کرد. سپس فعالیت‌هایش به ولایت‌های ننگرهار، کنر و جوزجان گسترش داد.
ناظران به این باور هستند که شاخه ولایت خراسان داعش حالا بیشتر به حملات سرخط ساز در داخل و بیرون از افغانستان روی آورده است. روزنامه فایننشل تایمز در اواخر ماه مارچ از قول نانسی فیزر، وزیر داخله جرمنی، گزارش داد که داعش را بزرگترین تهدید در جرمنی خوانده است.
سارنولان در بلجیم در ماه جولای گفتند که سه نفر مظنون به عضویت در شاخۀ ولایت خراسان داعش به طرح ریزی یک حملۀ تروریستی رسماً متهم شدند.
ادارۀ سارنوالی بلجیم گفته است که این مظنونین با چهار تن دیگر در بروکسل و برخی دیگر شهر های این کشور بازداشت شدند.
جنرال کوریلا در اوائل مارچ به سناتوران امریکایی هشدار داده بود که شاخۀ ولایت خراسان داعش ممکن است در کمتر از شش ماه به منافع ایالات متحده و غرب در بیرون از افغانستان حمله کند.
وزارت خارجۀ ایالات متحده در اواخر ماه جولای اعلام کرد که برای ارایۀ اطلاعاتی که منجر به اخلال شبکۀ مالی شاخۀ ولایت خراسان داعش شود، ۱۰ میلیون دالر انعام می دهد.
این وزارت در بیانیه ای گفته است که این شاخۀ داعش در افغانستان مستقر است و بیشتر از استخراج منابع طبیعی، به ویژه استخراج غیرقانونی معدن "تالک" در ننگرهار و قاچاق آن به خارج از افغانستان سود می‌برد.
