خدیجه رضایی، باشندۀ شهر فراه از شش سال به این سو در کنار صدها زن دیگر مصروف کار صنایع دستی است.
شوهر این بانوی ۳۵ ساله، سرباز پولیس نظام جمهوری پیشین در فرماندهی امنیۀ فراه بود که هفت سال پیش در جنگ با طالبان کشته شد.
او که حالا مسئولیت تأمین مخارج خانوادۀ شش نفرۀ خود را به عهده دارد، در بارۀ کارش به رادیو آزادی گفت:
"فعالیت کاری ما لباسهای بلوچی و سیتهای بچهگانه و سوزن دوزی است. چیزی که باعث شد تا من این کار را شروع کنم نداشتن پول کافی و همچنین مشکلات و سختیهای زندگی بود، وقتی شوهرم شهید شد من مشکلات زیادی در زندگی خود داشتم و بعد از آن تصمیم گرفتم تا خرج و نفقۀ اولادهای خود را که یتیم مانده را پیدا کنم، بعد این تجارت به ذهنم رسید در کنار ما حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ خانم دیگر کار میکنند."
رضایی میگوید، به دلیل وضع محدودیتهای طالبان بر کار و فعالیت زنان، کاهش نرخ تومان ایرانی و نبود بازار، فروش صنایع دستیشان رنگ و بوی سابق را ندارد و با رکود اقتصادی مواجه اند:
"چالش های که من مواجه هستم تومان بسیار پائین آمده جنسهای ما خوب به فروش نمیرسد و مشکل دیگر این که ما به هر دفتر وقتی میرویم باید محرم داشته باشیم، محرم هم که ما نداریم رفت و آمد به کشور ایران هم برای ما مشکل شده است، پول ویزا و پاسپورت و جواز هم زیاد است."
فرزانه نورزی: ما به حمایت نیاز داریم تا بتوانیم در نمایشگاه ها اشتراک کنیم و به محصولات خود بازار یابی کنیم
فرزانه نورزی، یکی دیگر از زنان تجارتپیشه از پنج سال به این سو در شهر فراه با شش زن دیگر مصروف تولیدات ترشی و مربا است.
او که مسئولیت تأمین مخارج یک خانوادۀ چهار نفری را به دوش دارد، از مشکلات خود سخن میگوید:
"چیزی که من کمبود دارم سرمایه است، اگر در این بخش همرای ما کمک شود که تولیدات بیشتری ما داشته باشیم، وسایل برقی و تجهیزات به ما داده شود تا ما بتوانیم محصولات با کیفیت پروسس کنیم و به بازار عرضه کنیم، زمینۀ اشتراک در نمایشگاهها برای ما باشد تا ما بتوانیم محصولاتی را که تولید میکنیم به نمایش گذاشته شود و محصولات فراه معرفی شود."
برخی فعالان حقوق زنان نیز با زنان تجارتپیشه موافق اند.
یک فعال حقوق زن در غرب افغانستان که به دلیل مشکلات امنیتی نخواست نامش در گزارش گرفته شود، به رادیو آزادی گفت، پس از بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان، بسیاری از زنان از روی ناچاری و مجبوریت به صنایع دستی روی آورده اند تا بتوانند مصارف خانوادههایشان را تآمین کنند.
او به رادیو آزادی میگوید، تولیدات دستی زنان به دلیل وضع محدودیتهای حکومت طالبان و نبود بازار مشخص زنانه از فروش باز مانده است:
"بسیاری از خانمها هستند در بخش خامکدوزی، گرافدوزی، ریزنکاری خیاطی و مهرهدوزی است که نسبت به سالهای قبل افزایش یافته، تمام زنان در این ولایت به این کارها روی آورده. بزرگترین مشکل ما این است که زنان در فراه مارکیت زنانه ندارند، در حالی که صدها خانم در بخشهای مختلف فعالیت دارند و صنایع دستی زنان در فراه روی دستشان میماند."
مسئولان آمریت تجارت و صنایع طالبان در فراه تا زمان نشر گزارش به پرسشهای رادیو آزادی در بارۀ نگرانیها و شکایت این زنان تجارتپیشه پاسخ ندادند.
این درحالیست که ادارۀ توسعهای ملل متحد (یو ان دی پی) در ماه اپریل با نشر گزارشی گفت که فعالیتهای زنان تجارتپیشه فرصتی را برای بانوان در افغانستان تحت حاکمیت طالبان ایجاد کرده، اما آنها با چالشهای زیادی روبهرو اند.
بر اساس این گزارش، نبود سرمایه و بازار از مهمترین مشکلات فرا راه کار این زنان دانسته میشود.