انستیتوت صلح ایالات متحده امریکا می‌گوید با آن‌که افغانستان عضو ناظر در سازمان همکاری شانگهای است، اما اختلاف نظرها میان اعضای سازمان همکاری شانگهای سبب شده تا حکومت طالبان در نشست‌های این سازمان دعوت نشود.
در یک گزارش این انستیتوت که به روز پنجشنبه نشر شده به نقل از کارلا فریمن یک کارشناس ارشد انستیتوت صلح امریکا آمده که این اختلافات به ویژه میان پاکستان و هند در مورد این‌که آیا و چگونه با طالبان تعامل داشته باشند، برجسته بوده است.
آستانه، پایتخت قزاقستان به تاریخ ۲۰ و ۲۱ می میزبان نشست وزیران خارجۀ کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای بود.
بحث در بارۀ تقویت ثبات در افغانستان، مبارزه با تهدیدات تروریستی و مواد مخدر بخشی از آجندای این نشست را تشکیل می‌داد.
کارلا فریمن یک کارشناس ارشد انستیتوت صلح امریکا با اشاره به کشته شدن پنج مهندس چینی پروژۀ برق آبی داسو چین/پاکستان در ماه مارچ که بر اساس ادعای او ممکن در افغانستان برنامه‌ریزی شده باشد این نگرانی را ایجاد کرده که بی‌ثباتی در افغانستان می‌تواند به گروه‌های افراطی هراس‌افگن اجازه رشد دهد و به طور کلی منطقه را تهدید کند.
در ادامه به نقل از او آمده که پاکستان رهبری سازمان همکاری شانگهای را برای احیای گروه تماس خود برای افغانستان به عنوان بستری برای همکاری در مورد مسائل امنیتی و بشردوستانه در این کشور در نشست وزیران خارجه سازمان همکاری شانگهای مطرح کرده که به‌گفته فریمن به این معنی است که اقدامات حکومت طالبان علیه گروه‌های تروریستی در حال حاضر کافی نیست.
به‌گفته انستیتوت صلح ایالات متحده امریکا، همچنان در جریان این نشست وانگ یی وزیر خارجه چین در کنار بهبود هماهنگی در داخل سازمان در مورد امنیت منطقه، خواستار گفت‌وگوی بیشتر بین کشورهای سازمان همکاری شانگهای با افغانستان شده‌است.
عزیز آرینفر یکی از آگاهان مسایل سیاسی می‌گوید با توجه به نیاز هماهنگی و توافق همه اعضای سازمان برای تصمیم‌گیری، دعوت نماینده طالبان در این نشست عملی به نظر نمی‌رسد.
او در صحبت با رادیو آزادی گفت که این سازمان در نشست‌های خود پیوسته بر مبارزه با تروریزم، مواد مخدر و تأمین صلح و ثبات در افغانستان تأکید کرده، اما همه آن را وابسته به ایجاد یک حکومت فراگیر ساخته است:
"اعضای سازمان همکاری شانگهای این همه مسایل را در گرو تشکیل یک دولت فراگیر ملی و مشروع در افغانستان گذاشته اند، امیدوار هستیم که در نشست‌های بعدی سازمان همکاری شانگهای مسئله افغانستان با جدیت مطرح شود و این انتظار هم می‌رود که این‌ها بتوانند یک گام مثبت در این راستا بردارند."
عزیز معارج یکی دیگر از آگاهان مسایل سیاسی به رادیو آزادی می‌گوید که انزوای منطقه‌یی و جهانی طالبان به نفع افغانستان نیست و نیاز است تا طالبان هرچه زودتر در مورد ایجاد حکومت فراگیر اقدام کنند:
"بیشتر اثرات و فشار آن به مردم افغانستان وارد می‌شود، زیرا روابط امنیتی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی متوقف است بناً طالبان در این مورد هرچه زودتر اقدام کند و حیات افغانستان را در خصوص روابط با جهان دوباره احیا بسازد."
طالبان همواره خواهان تعامل با جهان شده و تأکید کرده‌اند که حکومت‌شان فراگیر است. آنان گفته اند که در همه نشست‌ها در مورد افغانستان باید حضور داشته باشند و بدون حضور آن‌ها هر نشستی نتیجه‌ی در پی نخواهد داشت.
چین، روسیه، قزاقستان، قرغیزستان، تاجیکستان، ازبیکستان، ایران، هند و پاکستان اعضای دایمی سازمان همکاری شانگهای هستند و افغانستان، مغولستان، بلاروس، عراق و سریلانکا از اعضای ناظر این سازمان هستند.
در نشست‌های قبلی سازمان همکاری شانگهای که در بیش از دونیم سال گذشته برگزار شده، از مقام‌های حکومت طالبان دعوت نشده‌است.
حدود دونیم ماه قبل مولوی عبدالکبیر، معاون سیاسی رئیس‌الوزرای حکومت طالبان در دیدار با ژاو شینگ، سفیر چین در کابل ابراز امیدواری کرده بود که از حکومت آنان در نشست آیندۀ سازمان همکاری شانگهای به‌عنوان عضو ناظر دعوت شود.
گفتنی است که اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای قرار است در ماه جولای برگزار شود.
