جنگجویان طالبان نزدیک بیست سال به عنوان یک نیروی شورشی در برابر نیروهای امنیتی و دفاعی جمهوری مخلوع افغانستان تحت حمایت غرب جنگیدند و بیشتر از تاکتیک های جنگ چریکی و حملات انتحاری کار گرفتند.
اما پس از بازگشت به قدرت در افغانستان در ماه اسد ۱۴۰۰ خورشیدی، حکومت سرپرست طالبان بارها از تلاش برای ایجاد یک اردوی منظم و کارآمد سخن گفته است.
مقام های ارشد حکومت طالبان در حدود سه سال گذشته، آمار ضد و نقیضی را در مورد شمار نیروهای خود پیشکش کرده اند.
شش ماه پس از برگشت طالبان به قدرت، ملا محمد یعقوب مجاهد سرپرست وزارت دفاع حکومت طالبان و پسر ملا محمد عمر بنیانگذار تحریک طالبان افغانستان، موضوع ایجاد اردوی طالبان را مطرح کرد.
او در نخستین مصاحبه تلویزیونی خود گفت که رهبری طالبان طرح تشکیل اردوی جدید را تایید کرده است.
مجاهد گفته بود که در نظر دارند تا یک اردوی ۱۱۰ هزار نفری ایجاد کنند که بر اساس ادعای او در آن زمان ۸۰ هزار نفر برای پیوستن به آن ثبت نام کرده بودند.
سپس مولوی کبیر معاون سیاسی ریاست الوزرای حکومت طالبان گفت که در تشکیلات نیروهای امنیتی و دفاعی آنها، سه صد هزار نفر شامل اند.
اما به تازگی فصیح الدین فطرت لوی درستیز اردوی طالبان گفت که شمار مجموعی نیروهای امنیتی و دفاعی طالبان به پنجصد هزار نفر رسیده.
او در بخشی از گفت و گوی ماه گذشته اش با تلویزیون محلی طلوع نیوز چنین ادعا کرد:
" شمار دقیق نیروهای مسلح افغانستان که در چوکات وزارت داخله، استخبارات و وزارت دفاع ملی ایفای وظیفه می کنند به پنجصد هزار نفر می رسد و شمار نیروهای اردوی ملی اسلامی افغانستان تا یکصد و هفتاد و دو هزار رسیده و در حال رشد است و مطابق ضرورت از این هم اضافه خواهد شد."
فطرت گفت که کندک انتحاری طالبان لغو شده و اعضای آن به گفته او در قالب نیروهای ویژه حکومت طالبان جابجا شده اند.
اما اجمل عمر شینواری سخنگوی پیشین قوای مسلح نظام جمهوری مخلوع افغانستان، ارقام طالبان را دور از حقیقت می خواند.
"شمار کُلی اینها ( طالبان ) در زمان جمهوریت از چهل هزار تا شصت هزار نیرو تجاوز نمی کرد. براساس آن، این ارقام تنها به هدف جنگ روانی استفاده می شود و گپ دیگری ندارد. اما امکان دارد بخاطر همین ارقام از برخی ممالک برخی امتیازات را طالبان به دست آورند و از همین رو می خواهند که ارقام را بلند نشان بدهند."
محمد اسحاق اتمر آگاه نظامی و استاد در برلین، ظرفیت حرفه ای نیروهای طالبان را زیر سوال می برد.
" کسانی که با طالبان در صفوف نظامی شان شامل اند بخاطر گرفتن یک مقدار معاش معین ماهوار علاقمند شده اند که با نظامیان و یا اردوی طالبان همکاری کنند. در مجموع گفته می توانیم که نیروهای نظامی طالبان ممکن از نظر فکری با هم متحد باشند، اما از نظر نظامی آموزش مسلکی و خاص نظامی ندارند."
پس از برگشت طالبان به قدرت، یکی از مسائل عمده ای که دامن گیر افغانستان شده، مشکلات اقتصادی است.
با در نظر داشت این وضعیت، طالبان چگونه قادر به تامین مالی نیروهای امنیتی و دفاعی شان اند؟
احمد خان اندر یکی از آگاهان امور نظامی و استاد در سویدن چنین پاسخ می دهد:
"در صورتی که کشور ما بعد از حاکمیت دوباره طالبان با تحریم های سیاسی و اقتصادی جامعه جهانی قرار دارد، ما افغانان باید بدانیم که تمویل یک اردوی ۵۰۰هزاری، از کدام راهها صورت می گیرد."
فصیح الدین فطرت لوی درستیز طالبان سال گذشته بی آنکه از رقم مشخصی یادآوری کند، گفته بود که بیشترین سهم بودجه حکومت طالبان به فعالیت های نظامی اختصاص داده شده است.
او درآمدهای مالیاتی و گمرکی در افغانستان تحت سلطه طالبان را دو منبع عمده تامین بودجه نظامی شان خوانده و گفته بود که بیشترین پول را وزارت دفاع طالبان دریافت می کند.
پس از برگشت طالبان به قدرت در افغانستان، دسترسی به اطلاعات دقیق در نهادهای حکومت طالبان دشوار شده است.
به اساس اداره احصائیه طالبان از ماه سنبله ۱۴۰۰ تا جوزای ۱۴۰۲ در مجموع نزدیک به ۷۷ میلیارد افغانی ( بیش از یک ملیارد دالر امریکایی) مالیات مستقیم جمع آوری شده است.
همچنان گفته شده که در این مدت، حکومت طالبان توانسته که بیش از ۷۹ میلیارد افغانی ( بیش از یک میلیارد و ۲۵ میلیون دالر امریکایی) را از گمرکات حاصل کنند.
نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان در نظام جمهوری مخلوع
در بیست سال نظام جمهوریت وضعیت متفاوت بود.
مصارف سالانه نیروهای امنیتی دفاعی جمهوری مخلوع افغانستان بیش از پنج میلیارد دالر گزارش می شد که قسمت اعظم آن را ایالات متحده می پرداخت.
در مورد تعداد این نیروها در آن زمان هم اظهارات ضد و نقیض منتشر می شد. مثلا گاهی سه صد هزار و گاهی هم سه و نیم صد هزار.
اما محمد رادمنش یکی از سخنگویان پیشین وزارت دفاع جمهوری مخلوع افغانستان در مورد تعداد نیروهای امنیتی و دفاعی نظام جمهوری مخلوع به رادیو آزادی چنین می گوید:
" 195 هزار تشکیل بود، ما توانستم آن را تا ۱۵۰ هزار آن را بالا ببریم؛ اما در وقت های مختلف این ارقام تغییر می کرد، اما تا ۱۵۰ هزار حتما نفر می داشتیم."
از موجودیت عساکر و پولیس 'خیالی' در نظام جمهوری مخلوع هم گزارش می شد.
سرباز خیالی به عضو از نیروهای امنیتی گفته می شود که هویت اصلی یا جعلی او در اسناد و مدرک دولتی ثبت باشد، به اسمش حقوق پرداخته شود اما خودش حضور فزیکی نداشته باشد.
رادمنش هم حضور سربازان خیالی در صفوف نیروهای امنیتی و دفاعی پیشین را می پذیرد:
"در اواخر حکومت اشرف غنی این نیروهای بخاطر زیاد شد که قوماندان های بی تجربه به کار آمدند و روی منافع شخصی شان بیشتر کار می کردند و این نیروهای بیشتر در هلمند، قندهار، پکتیا، ننگرهار و برخی نقاط دیگر مانند قندوز به وجود آمدند."
اداره سرمفتش ویژه ایالات متحده برای بازسازی افغانستان، سیگار، در یکی از گزارش هایش در ماه اگست ۲۰۱۹ گفته بود که بیش از ۴۲ هزار سرباز خیالی در صفوف نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان موجود است که وزارت دفاع نظام جمهوری مخلوع در آن زمان این گزارش را رد کرده بود.
با وجود هزینه ده ها میلیارد دالری، نیروهای امنیتی و دفاعی جمهوری مخلوع به سرعت و به صورت کامل فروپاشیدند. اما تقریبا تمامی تجهیزات شان به ارزش بیش از هفت میلیارد دالر که عمدتا از سوی ایالات متحده فراهم شده بود به دست طالبان افتاد از ماشیندار و موترهای نظامی زرهی گرفته تا هلیکوپترهای نظامی.
حال دیده شود که آیا طالبان خواهند توانست نیروهایشان را از جنگجویان شورشی که از حملات انتحاری هم به عنوان یک تاکتیک کار می گرفتند به یک اردوی منظم و متعارف تبدیل کنند. برخی از ناظران می گویند که از این سخنان فصیح الدین فطرت لوی درستیز طالبان بر می آید که هنوز شاید برای تحقق چنین چیزی زود باشد.
"در صورتی که اگر این طور یک مشکلی پیش شود که کسانی بار دیگر بخواهند که افغانستان را مورد تهاجم و تجاوز قرار بدهند و اشغال بکنند، کل نیروهای ما در برابر از اونها استشهادی هستند."
