۲۹ نوامبر برابر به روز جهانی مدافعان حقوق بشر زنان است، اما در افغانستان تحت حاکمیت طالبان عبور از خم و پیچ‌های این مسیر برای مدافعان حقوق زنان از جمله خود زنان در افغانستان آسان نبوده است.
بر اساس گزارش‌های سازمان حقوق بشری، با حاکمیت دوبارۀ طالبان در آگست ۲۰۲۱، شمار زیادی از مدافعان حقوق بشر به ویژه حقوق زنان از سوی حکومت طالبان تهدید، شکنجه و زندانی شده اند.
ادعاهایی که برخی از آنها از سوی سخنگویان حکومت طالبان رد شده است.
در حال حاضر شماری از زنان معترض به سیاست‌های حکومت طالبان در برابر زنان، در زندان‌های آنان بسر می‌برند.
بر اساس ادعاهای مطرح شده، حکومت طالبان در چند ماه گذشته ژولیا پارسی، ندا پروانی، پریسا آزاده، منیژه صدیقی و بهاره کریمی از جمله زنان معترض را زندانی کرده است.
یکی از نزدیکان ژولیا پارسی یکی از زنان معترض که از دو ماه به این طرف همراه با پسر بزرگش در بند حکومت طالبان است، ادعا می‌کند که او در زندان حکومت طالبان اختلالات روانی پیدا کرده است.
او به دلیل آنچه که مشکلات امنیتی عنوان کرد، نخواست نامش در گزارش گرفته شود، به رادیو آزادی گفت:
"از زندانی شدن بانو پارسی بیشتر از دو ماه سپری می‌شود که در جریان این دو ماه فقط دو بار اجازۀ ملاقات داشتند، برادر و شوهرشان ملاقات کردند همراه‌شان که اصلاً حالت‌شان خوب نبوده از لحاظ روحی به شدت صدمه دیدند".
سخنگویان حکومت طالبان تا کنون بیشتر موردهای بازداشت زنان معترض و دیگر فعالان حقوق بشر را تأیید و یا رد نکردند و در بارۀ علت بازداشت آنان هم با رسانه‌ها صحبت نکرده اند.
در همین حال ظریفه یعقوبی و رقیه ساعی، دو تن از مدافعان حقوق زن که بخاطر حق طلبی و اعتراض‌هایشان از سوی حکومت طالبان زندانی شده بودند، از تجربۀ زندان طالبان چنین حکایت می‌کنند:
"در زندان طالب شکنجه جسمی و روحی شدم، شوک برقی، لت و کوب حتی در یک اتاق تک و تنها بودم، ما در سلول‌های جداگانه نگهداری می‌شدیم و کمترین امکاناتی که لازم بود ما از آنها برخوردار نبودیم و از ما اعتراف اجباری گرفتند".
"دو بار از میدان‌های اعتراضی دستگیر شدم و وضعیت زندان‌های طالبان هم خیلی آشفته است در آنجا زندانی دسترسی به وکیل مدافع ندارد، دسترسی به نهادهای حقوق بشری ندارد، حتی دسترسی به فامیل نمی‌داشته باشد."
از حکومت طالبان در مورد این ادعاها پرسیدیم، اما ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی حکومت طالبان به پرسش‌های رادیو آزادی در این باره پاسخ نداد.
وضعیت زنان مدافع حقوق بشر در افغانستان نگرانی‌های ملی و بین‌المللی را به همراه داشته است.
هیدربار، معاون بخش زنان دیدبان حقوق بشر افزون بر نگرانی از وضعیت زنان مدافع حقوق بشر، از جهان می‌خواهد که برای دست‌یابی زنان و دختران افغان به حقوق‌شان در کنار آنان بی‌ایستد.
او به رادیو آزادی گفت:
"هرکس در جهان باید در مورد وضعیت افغانستان فکر کند. با زنان در افغانستانِ زیر حاکمیت طالبان سوء رفتارهای شوکه‌کننده صورت می‌گیرد. آنها (طالبان) متوسل به اتخاذ اقدامات خشونت‌بار جنسیتی علیه زنان در افغانستان شده اند و همچنان دست به اقدامات زیان‌آور دیگر زده اند. آنها دانش‌آموزان دختر بالاتر از صنف ششم را از ادامۀ آموزش و دختران را از تحصیل در پوهنتون‌ها منع کرده و حق کار را هم از آنها گرفته اند. بحران بشری در افغانستان نگرانی دیگر است و سروی که از سوی ملل متحد از زنان صورت گرفته آنها گفته اند که از سلب حقوق بشری‌شان بسیار نگران اند".
شمایل توانا، فعال حقوق زن و عضو جنبش زنان مبارز و پیشگام هم حکومت طالبان را متهم به نقض مواد اعلامیۀ جهانی حقوق بشر می‌کند.
او با اشاره به زندانی بودن تعدادی از زنان معترض به رادیو آزادی گفت:
"چنانچه که تأکید در اعلامیه حقوق بشر شده در ماده اول و دوم که باید انسان حق برابری، آزادی و کرامت انسانی را داشته باشد و نباید آزادی‌های انسان نقض شود، اما متاسفانه طالبان در این دو سال تمام این ماده‌های اعلامیۀ جهانی حقوق بشر را نقض کردند که ما اکنون ۴ خانم معترض را در زندان طالبان داریم که متاسفانه تحت سخت‌ترین شرایط آنان شکنجه می‌شوند".
مقام‌های حکومت طالبان اما پیش از این بارها مدعی شده اند که حقوق زنان در چارچوب شریعت اسلام تأمین است.
با حاکمیت دوبارۀ طالبان در افغانستان، زنان و دختران از بیشتر حقوق‌شان از جمله حق آموزش بالاتر از صنف ششم، تحصیل، کار در تمام اداره‌های دولتی و غیردولتی به استثنای چند اداره محدود، رفتن به پارک‌های تفریحی، محلات ورزشی و حمام‌های عمومی زنانه و سفر بدون محرم در مسیرهای طولانی منع شدند.
کریمه اعظم زنی که پیش از حاکمیت دوبارۀ طالبان در یک ادارۀ غیردولتی کارمند بود و اکنون بیکار شده، به رادیو آزادی گفت:
"کار و بار نی، زند‌گی نی، همه در حالت تهدید و شکنجه، وحشت، درس نی، وظیفه نی به حق ما چنین خیانتی می‌کنند، واقعیتش جگرخون کننده است دیگه ولی چاره چیست؟"
این در حالی است که در گزارش سرمنشی ملل متحد که زیر عنوان "وضعیت مدافعان حقوق بشر" به نشست عمومی این سازمان در ماه جولای امسال ارائه شد، آمده است که حکومت طالبان در افغانستان تلاش‌های گسترده‌ای را برای از بین بردن توانایی مدافعان حقوق بشر زنان انجام داده است.
سایت رسمی سازمان ملل متحد در مورد مدافعان حقوق بشر زنان نوشته که آنان "مردسالاری، تبعیض و نابرابری چند صد ساله که مدت‌ها است زند‌گی زنان و دختران را متاثر کرده را به چالش کشیدند و برای شکل گیری جهان آزادتر و برابر تر کمک می‌کنند.
