رادیو آزادی ۲۰ ساله شد و به‌عنوان یکی از پیشتازان چند رسانه‌ای سومین دهۀ حضورش در افغانستان را آغاز کرد.
افزون بر اطلاع‌رسانی مؤثق، متوازن و به موقع، حمایت از مردم‌سالاری، تأمین حقوق بشر و اقلیت‌ها از اهداف اصلی رادیو آزادی است.
- اما این سفر اطلاع‌رسانی ۲۰ سالۀ رادیو آزادی از کجا و چگونه آغاز شد و برای آینده چه برنامه دارد؟
زمستان سرد سال ۲۰۰۲ بود که رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی نشرات آزمایشی برای افغانستان را به زبان‌های دری و پشتو آغاز کرد.
شهر پراگ، پایتخت جمهوری چک در سی‌ام ماه جنوری میزبان مراسم گشایش سرویس افغانستانِ رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی بود.
توماس داین، رئیس آن وقتِ این رسانۀ جهانی در مراسم گفت: "کمک در ایجاد افغانستانِ صلح‌آمیز و دموکراتیک از راه پخش خبر و اطلاعات، مایۀ افتخار شان است."
آقای داین افزود که پس از نزدیک سه دهه جنگ و بدبختی و تقریباً دسترسی نداشتن کامل مردم به اطلاعات، مردم از شنیدن خبر های مؤثق، بی‌طرف و جامع و تحلیل‌ها استقبال خواهند کرد.
صالحه اسحاق‌زی خالقی و سید سمیع عباس از نخستین مجریان برنامه‌های رادیو آزادی بودند. نشرات رادیو آزادی ۲۰ سال پیش آغاز شد، چند ماه پس از حمله‌های یازدهم سپتمبر سال ۲۰۰۱ در ایالات متحده.
ظریف نظر با حدود ۴۰ سال سابقۀ کار خبرنگاری، از نخستین مسئولان پیشین رادیو آزادی است.
در روز های اول گشایش رادیو آزادی، ۱۵ روزنامه‌نگار در دفتر پراگ و ۲۰ ژورنالیست در هشت شهر بزرگ افغانستان استخدام شدند.
احمد تکل، خبرنگار کنونی دفتر مرکزی رادیو آزادی در شهر پراگ، از نخستین خبرنگاران رادیو آزادی است که ۲۰ سال پیش در کابل استخدام شده بود.
خبرنگاران رادیو آزادی از هوتلی به نام مصطفی که در چهارراهی صدارت موقعیت داشت، برای مدتی به‌عنوان مرکز موقت اطلاع‌رسانی کار می‌گرفتند، در جامعۀ که هنوز پس از سقوط رژیم قبلی طالبان، ناامنی و عدم دسترسی به معلومات از چالش‌های عمده بودند.
احمد تکل که پس از مدتی به‌عنوان رئیس دفتر کابل رادیو آزادی برگزیده شد.
پس از کمتر از شش ماه رادیو آزادی دفتری را در وزیر محمد اکبر خان، منطقۀ دیپلومات‌نشین که به شدت محافظت می‌شد، ایجاد کرد.
رفته رفته شبکۀ از روزنامه‌نگاران در شهر های اسلام‌آباد، تهران، تاشکند، دوشنبه، عشق‌آباد، بشکیک، آلماتی، دهلی جدید، انقره، مسکو، لندن، نیویارک و واشنگتن برای اطلاع‌رسانی به مردم افغانستان نیز استخدام شدند.
رادیو آزادی ابتدا روزانه دو ساعت نشرات زنده برای افغانستان داشت.
در حال حاضر، رادیو آزادی ۱۲ ساعت از هفت صبح تا هفت شام نشرات دارد.
رادیو افغانستان آزاد در چوکات رادیو اروپای آزاد/ رادیو آزادی از سال ۱۹۸۵ تا ۱۹۹۳ به زبان‌های دری و پشتو برای افغانستان نشرات می‌کرد، زمانی‌که به‌عنوان بخشی از تجدید ساختار سراسری فعالیت‌های این رسانه به دنبال پایان جنگ سرد، مسدود شد.
اطلاع‌رسانی مؤثق، مستقل، متوازن و به موقع از اهداف اصلی رادیو آزادی است.
قادر حبیب، رئیس عمومی رادیو آزادی است.
- اما چه چیز رادیو آزادی را از رسانه‌های دیگر متفاوت می‌سازد؟
از دگرگون شدن زندگی گل نسا می‌توان به‌عنوان یکی از مثال‌های برجستۀ تأثیرگذاری کار رادیو آزادی در جامعه نام برد.
گل نسا ۱۹ ساله بود که در سال ۲۰۱۸ درست یک هفته پس از گزارش‌دهی رادیو آزادی در مورد نبود مرکز سوادآموزی در منطقۀ پیردادِ شیبرتو واقع در حومۀ مرکز بامیان، به یکی از آرزو های بزرگش دست یافت.
مقامات آن وقت بامیان ساختمان شورای روستای پیردادِ شیبرتو را برای آموزش گل نسا و دیگر زنان و دختران بی‌سواد اختصاص دادند.
رادیو آزادی مانند رسانه‌های دیگر در راستای اطلاع‌رسانی و ایجاد تغییر مثبت در جامعه، قربانی‌هایی نیز داده‌است.
سی‌ام ماه اپریل سال ۲۰۱۸ روز تلخ و غم‌انگیزی بود برای نه‌تنها رادیو آزادی، بلکه برای دیگر اعضای خانوادۀ رسانه‌ها در افغانستان.
فرشته محرم درانی، عبادالله حنانزی، و سباوون کاکر، خبرنگاران رادیو آزادی و شش ژورنالیست دیگر در حملۀ بمی هماهنگ در کابل جان باختند.
هنوز اشک چشمان عزاداران این رویداد نخشکیده بود که رادیو آزادی خبرنگار برجستۀ دیگرش را از دست داد.
الیاس داعی‌که همواره از خط‌های داغ نبرد در ولایت هلمند گزارش می‌داد، در دوازدهم ماه نومبر سال ۲۰۲۰ در بمب کارگذاری شده در موتر حاملش در شهر لشکرگاه جان باخت.
اما این همه خطر و تهدید، مانع کار بی‌طرفانۀ خبرنگاران رادیو آزادی نشد.
رادیو آزادی در بخش تقویت مردم‌سالاری نیز کار های ملموسی کرده‌است.
رادیو آزادی نخستین مناظرۀ انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۹ به اشتراک حامد کرزی، اشرف غنی و رمضان بشردوست را برگزار کرد.
آزادی دیگر تنها یک رادیو نیست، بلکه از سال‌های سال به این‌سو از راه فیسبوک، تویتر، انستاگرام و یوتیوب، اطلاعات مؤثق و تأثیرگذار را به مخاطبان می‌رساند.
بازتاب‌دهی مشکلات زنان و دختران نیز بخشی از اهداف اصلی رادیو آزادی است.
بر اساس یک سروی ماه دسمبر سال ۲۰۱۹، میزان جوانانی‌که هفته‌وار رادیو آزادی را به‌عنوان یکی از معتبرترین و محبوب‌ترین رسانه‌ها در افغانستان، دنبال می‌کنند، ۴۶،۹ درصد گفته شده‌است.
حالا که رادیو آزادی وارد سومین دهه‌اش شده، با تعهد بیشتر به مخاطبانش، وارد میدان بسیار رقابتی رسانه‌ای می‌شود.
رادیو آزادی بیست ساله شد
رادیو آزادی امروز یکشنبه (۱۰ دلو) بیست ساله شد. این نهاد چند رسانه‌ای یا "مولتی میدیا" در راستای نشر صدای مردم بی صدا، به دهه سوم زندگی خود داخل می‌شود.
در اوایل نام این رادیو "افغانستان آزاد " بود ولی سپس به رادیو آزادی تغییر نام داد.
عبدالقادر حبیب رئیس رادیو آزادی در بارۀ اینکه این رادیو دهه سوم فعالیت خود را با کدام اهداف آغاز می‌کند گفت: "در دهۀ سوم، اولویت ما شنوندگان ما خواهند بود، ما تلاش خواهیم کرد که به شنوندگان خود در هر کنج و کنار افغانستان برسیم، نه صرف از طریق امواج رادیو بلکه آنلاین هم به آنها رسیدگی کنیم و نظریات آنها را انعکاس دهیم. ما به آنها فرصت می‌دهیم که در بارۀ مناطق خود صحبت کنند و فرصت می‌دهیم که ما صدای آنها باشیم."
رادیو آزادی اکنون در رسانه های اجتماعی چون فیسبوک، انستاگرام، توییتر و یوتیوب حدود شش میلیون علاقمند دارد.
مجموعه تصویری؛ مروری بر کار و یادی از خبرنگاران پیشین رادیو آزادی
