رها سازی آب بند کمال خان؛ طالبان گشودن دریچه‌های آب به سوی ایران را رد کرد

رها سازی آب بند کمال خان به سمت ایران، مهم‌ترین سرخط رسانه‌های دولتی ایران شده‌است.

به روز سه شنبه ۲۸ جدی، صدا و سیمای ایران که رسانه دولتی این کشور است، به نقل از حسن مرتضوی معاون سفیر ایران در کابل گزارش دادند که طالبان دریچه‌های آب بند کمال خان را به سوی ایران گشوده اند.

در خبری‌که از سوی صدا و سیمای ایران پخش شده، آمده است که حسن مرتضوی گفته این تصمیم در سفر اخیر امیر خان متقی وزیر خارجه حکومت طالبان به ایران و ادامه مذاکرات با مقام‌های طالبان گرفته شده‌است.

معاون سفیر ایران هم چنان گفته است: "امیدواری است تا ظهر روز چهارشنبه آب به مرز‌های ایران برسد و مردم استان سیستان و بلوچستان از آن بهره‌مند شوند."

اما وزارت خارجۀ حکومت طالبان در بارۀ پیوند دادن نام امیر خان متقی با این رویداد چیزی نمی‌گوید.

افزون بر معاون سفیر ایران در کابل، کاظمی قمی نماینده ویژه رئیس جمهور ایران برای افغانستان در یک پیام صوتی به خبرگزاری صدا وسیما از رها سازی آب بند کمال خان قدردانی کرده‌است.

این خبرگزاری نوشته که کاظمی قمی در پیام صوتی گفته است: "از وفا به عهد مسئولان طالبان در رها سازی حق‌آبه ایران و باز کردن دریچه‌های سد کمال خان قدردانی می‌کنم و امیدوارم شرایطی به وجود بیاید که افغانستان نیز شاهد شکوفایی و رشد شود."

اما وزارت انرژی و آب طالبان خبرهای پخش شده در باره گشوده شدن دریچه‌های آب بند کمال خان به سوی ایران را رد کرد.

مولوی اختر محمد نصرت سخنگوی وزارت انرژی و آب طالبان در نوار تصویری‌که به رسانه‌ها فرستاده شده می‌گوید که پس از خواست‌های مکرر دهقانان در نیمروز، مقام‌های محلی این ولایت دریچه‌های این بند را به سوی زمین‌های نیمروز و دهقانان گشودند.

او گفت: "خبرهای‌که از شام دیروز تا کنون در رسانه‌ها نشر می‌شوند حقیقت ندارند.کشاورزانی‌که در بخش‌های نزدیک به بند کمال خان سرگرم کشاورزی استند، بارها از مقام ولایت نیمروز خواستند که آب بند کمال خان را به روی آنان باز کند. پس از آن وزیر صاحب گفتند که آب را رها کنید تا ضرورت کشاورزان با آن رفع شود؛ هم کاسه بند از آب پر شده‌است و هم مردم برای زراعت به آب نیاز داشتند."

وزارت خارجه طالبان نیز به گفته‌های سخنگوی وزارت انرژی و آب مهر تأیید می‌زند و از به دست دادن جزئیات بیشتر در این باره خودداری می‌کند.

اما در نوار تصویری‌که در رسانه‌های دولتی ایران پخش شده دیده می‌شود که دو دریچه آب بند کمال خان باز شده‌اند، اما در این نوار تصویری روشن نشده است که این آب به کدام سمت باز و با کدام هدف باز شده‌است.

هرچند طالبان علت گشوده شدن دریچه‌های آب بند کمال خان را رسانیدن آب به دهقانان افغان گفته اند، اما چند تن از باشنده‌گان نیمروز که نمی‌خواهند در این گزارش نامی از آنان گرفته شود به رادیو آزادی گفتند که طالبان درست همان دریچه‌هایی را گشوده اند که آب آن به ایران می‌رسد و علت آن تقاضای آب از سوی دهقانان نبوده است.

آنان می‌گویند: "بند کمال خان طرف چهاربرجک که هست، کانال است ند لشکری که ما و شما می‌گوییم، میاید به این. از این قسمت وصل می‌شود اگر شدید باشد‌، خو جلوتر شدید بود، کانال نمی‌کشید نیم‌اش می‌ر‌فت داخل رود آن‌جا وارد ایران می‌شد. دیگر این‌کانال می‌رود تا قسمت سر شیله تنگ، ولی به قسمت‌های آخری نمی‌رسد، یعنی تنگ از داخل رود آب می‌گیرد. به احتمال زیاد به‌خاطر تنگ رها نکردند، بلکه به‌خاطر ایران رها کردند."

آگاهان امور سیاسی می‌گویند که احتمال دارد طالبان برای به رسمیت شناخته شدن از سوی ایران دریچه‌های آب بند کمال خان را به سوی ایران گشوده باشند.

فضل هادی وزین استاد پوهنتون و آگاه امور سیاسی به رادیو آزادی گفت: "چون از یک طرف به علت بارنده‌گی‌ها بند کمال خان از آب پر شده باشد و از احتیاج افغانستان بیشتر شده باشد و از طرف دیگر طالبان می‌خواهند روابط‌اش و داد و ستد را با ایران گسترش دهند و یک همسایه که با آن دوستی داشته باشد؛ آب بند کمال خان را برای استفاده ایران باز کرده باشد."

در ماه حوت سال ۱۳۵۱ خورشیدی، پس از تحقیقات افغانستان و ایران یک معاهده حقوقی را به نام "آب هیرمند" امضا کردند که بر بنیاد این معاهده افغانستان باید هر سال ۸۲۰ میلیون متر مکعب آب را از دریای هیرمند به ایران بدهد.

کارشناسان امور آب افغانستان می‌گویند که تا کنون ایران هیچ‌گاهی برای تطبیق این معاهده اقدام جدی نکرده، بلکه همیشه به علت نبود مدیریت آبی درست در افغانستان بیشتر از قرارداد گرفته است.

نظیم سمون متخصص بخش حقوقی آب‌های فرامرزی در ریاست عمومی تنظیم امور آب در حکومت پیشین در صفحه فیس‌بوک اش خبر رها شدن آب بند کمال خان به سوی ایران را تأیید کرده‌است.

او نگاشته که شب گذشته کانال دروازه خروجی کانال قلعه فتح رها شده و به سوی مرز افغانستان و ایران در جریان است.

از سوی دیگر نعیم سالارزی رئیس عمومی پیشین تنظیم امور آب در دوره حکومت محمد اشرف غنی، به رادیو آزادی گفت که افغانستان این چنین مشکلات بر سر آب را تنها با ایران نه، بلکه با دیگر کشور های همسایه نیز دارد و اگر اوضاع بحرانی کنونی ادامه داشته باشد، جنجال‌ها بر بخش‌های دیگر نیز افزایش خواهند یافت.

او می‌گوید که فشارها از سوی حکومت پیشین افغانستان بر ایران، در این اواخر تهران را واداشته بود که برای تطبیق معاهده آب هیرمند اقدام کند.

به باور آقای سالارزی نیاز است که طالبان از ایران بخواهند که معاهده هیرمند را با افغانستان تطبیق کنند.

نعیم سالارزی با رادیو آزادی گفت: "من مطمئن استم که ایران مجبور شده بود که معاهده هیرمند را تطبیق کند و ما حق‌آبه ایران را به آنان می‌دادیم، اما طالبان باید در این باره فکر کنند و اگر این تصمیم که آب به روی ایران باز شود بر بنیاد خواست ایران بوده باشد باید از آن صرف‌نظر شود و متوقف شود."

رسانه‌های دولتی ایران در حالی خبرها مبنی بر رهایی دریچه‌های آب بند کمال خان را پخش کرده‌اند که نزدیک به دو هفته پیش امیر خان متقی سرپرست وزارت خارجه طالبان در راس یک هیئت ۲۶ نفری به تهران سفر کرده بود و در دیدار با مقام‌های این کشور افزون بر موضوعات سیاسی بر موضوعات اقتصادی و تجارتی نیز بحث کرده بود.

در اول ماه دلو سال گذشتۀ خورشیدی پس از آن‌که آب‌گیر های بند کمال خان فعال شدند، آب به روی ایران بسته شد که در نتیجه آن سیستان و بلوچستان ایران با کمبود آب روبه‌رو شدند و این کار واکنش‌های مقام‌های ایرانی را برانگیخت.