جو بایدن رئیس جمهوری ایالات متحده امریکا می‌گوید نیروهای امریکایی تهدیدات القاعده در افغانستان را تضعیف کرده اند.
آقای بایدن به تاریخ ۲۸ فبروری در نخستین سخنرانی‌اش در کانگرس امریکا پس از انتخابش به عنوان رئیس جمهور این کشور، جنگ آغازشدۀ امریکا در مقابل القاعده را موفق دانست: "ما اسامه بن لادن را به عدالت سپردیم و تهدیدهای تروریستی القاعده را کاهش دادیم. پس از شجاعت و قربانی ۲۰ ساله امریکا حالا وقت آن فرا رسیده که عساکر ما به خانه برگردند."
اما دو روز پس از این اظهارات رئیس جمهور امریکا تلویزیون سی‌ان‌ان به نقل از یک مسئول القاعده نوشته که تنها خروج از افغانستان کافی نیست و نظامیان امریکایی باید تمامی کشورهای اسلامی را ترک کنند.
اما در حالی که جو بایدن نیروهایش را از افغانستان بیرون می‌کند، این کشور با چگونه تهدیدات القاعده مواجه است؟
"افغانستان و تهدیدات القاعده"
حکومت افغانستان می‌گوید، این کشور در خط نخست مبارزه با تروریزم جهانی قرار دارد و واضح است که ۲۰ گروه تروریستی به شمول القاعده در افغانستان فعالیت می‌کند.
امنیت ملی افغانستان می‌گوید، القاعده بر بنیاد تعامل دو جانبه با همه گروه‌های تروریستی ارتباط دارد.
بر بنیاد اطلاعات منابعی در امنیت ملی افغانستان که با رادیو آزادی گفت‌وگو کردند، القاعده در ۳ کتگوری یعنی تاکتیکی، اطلاعاتی و ایدیولوژیکی در افغانستان و منطقه با دیگر گروه‌های تروریستی روابط دارد. همچنین القاعده در بخش مالی و آموزش با دیگر گروه‌های تروریستی همکار است.
بر بنیاد شواهد موجود در ادارۀ استخبارات افغانستان القاعده در کنار روابط با گروه‌های تروریستی موجود در افغانستان در پاکستان با لشکر طیبه، تحریک طالبان پاکستانی، انصارالاسلام، سپاه صحابه، لشکر جنگوی و در آسیای میانه با حرکت اسلامی ازبیکستان و جماعت انصارالله تاجیکستان روابط نزدیک دارد. به اندازه‌ای که هر کدام این گروه‌ها به عنوان نیروی منطقه‌ای برای این شبکه مطرح است.
احمدضیا سراج، رئیس عمومی امنیت ملی افغانستان به تاریخ ۷ ثور در یک نشست خبری در کابل از عواقب ناگوار فعالیت گروه‌های تروریستی که در افغانستان جنگ می‌کنند، هشدار داد: "این جنگ منطقه‌ای و جهانی است. سپردن تمام مسئولیت‌ها به نیروهای دفاعی و امنیتی افغانستان کار درستی نیست. به این دلیل که در آینده تمام منطقه با این تهدید مواجه می‌شوند. خوب است پیش از آن که دیر شود، همه روی این تهدیدات یکجا کار کنیم."
امنیت ملی افغانستان می‌گوید بدون شک که القاعده و وابستگان آن در افغانستان تهدید جدی برای منطقه، جهان و به گونۀ ویژه برای امریکاست.
منبعی که از امنیت ملی افغانستان با رادیو آزادی صحبت کرد، در بارۀ میزان این تهدیدات چیزی نگفت.
"فعالیت القاعده در افغانستان"
القاعده در افغانستان هم مانند دیگر نقاط جهان فعالیتش را با استفاده از مبارزۀ مسلحانه و در کنار آن با تبلیغ جهاد به پیش می‌برد.
جهاد و مبارزه با کفر، به دست آوردن هویت گذشته یعنی بازگشت به اسلام ناب گذشته و پاک کردن کشورهای اسلامی از وجود رهبران فاسد از اهدافی اند که القاعده برای افراد بر شمرده است.
بر بنیاد اطلاعات امنیت ملی افغانستان، القاعده در ۱۹ ولایت افغانستان با استفاده از روابط نزدیکش با طالبان فعال است.
زابل، ارزگان، بدخشان، بلخ، کندهار، کنر، فاریاب، فراه، غزنی، کاپیسا، کابل، جوزجان، هلمند، خوست، لوگر، ننگرهار، تخار، نیمروز و پکتیکا از ولایت‌هایی اند که افراد مسلح القاعده در زیر چتر طالبان فعالیت می‌کنند.
معلومات امنیت ملی نشان می‌دهد که افراد مسلح القاعده به ۴۰۰ تا ۶۰۰ نفر می‌رسد که بیشترشان خارجی و اتباع کشورهای عربی، پاکستان، بنگله‌دش، برما، مالدیف، ازبیکستان، قرغیزستان، چچن و ترکیه هستند.
احمدضیا سراج، رئیس عمومی امنیت ملی افغانستان به تاریخ ۳۰ دلو ۱۳۹۹ به خبرنگاران گفته بود که در حال حاضر شش تا ده هزار جنگجوی خارجی از جمله جنگجویان جنبش اسلامی ازبیکستان، جنبش اسلامی تاجیکستان و جنگجویان ترکستان شرقی چین در افغانستان حضور دارند که هدف نهایی‌شان کشانیدن دامنهٔ جنگ به کشورهای آسیای میانه و ترکستان شرقی است.
"طالبان و القاعده"
بر بنیاد توافق‌نامۀ دوحه که به تاریخ ۲۹ فبروری ۲۰۲۰ به امضا رسید، طالبان باید روابطش با دیگر گروه‌های تروریستی از جمله القاعده را قطع کند، اما بر بنیاد معلومات شورای امنیت ملی افغانستان با گذشت بیش از یک سال از امضای این توافق‌نامه هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که نشان دهد طالبان به این تعهدشان عمل کرده باشند.
رحمت‌الله اندر، سخنگوی این شورا به رادیوی آزادی گفت: "طالبان و القاعده ارتباط و هدف ایدیولوژیکی دارند. با آنکه طالبان با امریکا توافق کرده بودند که آنان روابط‌شان با القاعده و دیگر گروه‌های تروریستی را قطع می‌کنند، اما هنوز هم القاعده در کنار طالبان می‌جنگد."
امنیت ملی افغانستان می‌گوید که طالبان از القاعده به عنوان ابزار استفاده می‌کند، اما از این هم هراس دارد که پشتیبانی این شبکه را از دست دهد.
معلومات استخباراتی نشان می‌دهد که القاعده در کنار روابط ایدیولوژیکی، در بخش مالی و آموزش نیز منبع حمایتی کلانی برای طالبان است و در بیشتر موارد حملات بزرگ طالبان را که شبکۀ حقانی انجام می‌دهد، دست این شبکه نیز در آن دخیل است.
طبق اطلاعات اداره‌های استخباراتی افغانستان، القاعده حتی در جریان گفتگوهای صلح بین دولت افغانستان، امریکا و طالبان با این گروه مشورت کرده و غالباً از این گروه به عنوان ابزاری برای فشار استفاده کرده است.
اما ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی گروه طالبان با رد این ادعاها می‌گوید که آنان توافق‌نامۀ دوحه را که یک بخش آن قطع رابطه با گروه‌های تروریستی است، عملی کرده اند.
اما بر خلاف این ادعای طالبان، ریاست عمومی امنیت ملی افغانستان ادعا می‌کند که در یک سال گذشته ۴ عضو مهم شبکۀ القاعده در ساحات تحت کنترل طالبان کشته شده اند و این موضوع روابط این گروه با این شبکه را ثابت می‌کند.
علاوه بر این گزارش‌های وزارت دفاع امریکا به کانگرس این کشور، تیم تحقیق تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل و بازرس ویژۀ امریکا برای بازسازی افغانستان یا سیگار و اظهارات رئیس کمیته روابط خارجی سنای امریکا و نظرات دبیرکل ناتو نشان می‌دهند که طالبان ارتباط خود را با القاعده قطع نکرده اند.
"مبارزه با القاعده"
امنیت ملی افغانستان هر از گاهی از کشته‌شدن شماری از سران مهم شبکۀ القاعده توسط نیروهای ویژه این اداره خبر می‌دهد.
با آن که پس از کشته‌شدن اسامه بن لادن فهرست سران شبکۀ القاعده که در ده سال گذشته کشته و یا بازداشت شدند طولانی است، اما تنها در دو سال گذشته ۵ عضو ارشد این شبکه کشته شدند.
بر بنیاد معلومات امنیت ملی دو سال پیش پس از کشته شدن عمر عاصم، رهبر این گروه برای آسیای جنوبی در هلمند در میان این گروه اصل به نام مسئولیت حفاظت از خود اعلام شد که بر اساس آن باید اعضای آن در استفاده از تکنالوژی و رسانه‌های اجتماعی از احتیاط کار گیرند.
بر بنیاد معلومات استخباراتی، در حال حاضر افراد این شکبه تنها از واتس اپ و سیگنال استفاده می‌کنند و اجازۀ فعالیت در دیگر شبکه‌های اجتماعی را ندارند.
با این حال در یک سال گذشته اعضای مهم شبکۀ القاعده از جمله منیب پاکستانی در ۳ ثور، حسام عبدالرووف مشهور به ابو محسن المصری در ۴ عقرب، محمد حنیف مشهور به عبدالله، رهبر این گروه برای شبه قارۀ هند در ۲۰ عقرب و دولت بیگ تاجیکی مشهور به ابو محمد التاجکی در دهم سنبه کشته شدند.
اما فعالیت رهبران کنونی این گروه و مکان‌شان به دلیل مسایل استخباراتی به نشر نمی‌رسد.
نتیجه
با آن که القاعده در این اواخر کدام حملۀ بزرگی را در منطقه و جهان انجام نداده، اما معلومات استخباراتی نشان می‌دهد که این گروه یک بار دیگر در حال تسریع گام‌هایش برای انسجام دوباره‌اش است.
در کنار این القاعده در این اواخر تلاش کرده که به اهدافش از طریق دیگر گروه‌های تروریستی دست یابد و به همین اساس در منطقه و جهان با گروه‌های مختلف ارتباط نزدیک دارد.
شفیق همدم، آگاه روابط بین‌الملل که تجربۀ زیادی در مسایل امنیتی هم دارد می‌گوید که این نگرانی وجود دارد که پس از خروج نیروهای خارجی از افغانستان میکانیزم نظارتی از بین برود و این زمینه را برای گسترش فعالیت القاعده فراهم کند: "این احتمال وجود دارد که این گروه تروریستی بار دیگر در افغانستان فعال شده و در مقابل غرب منسجم شود. همچنین ترس از تکرار وقایع مانند ۱۱ سپتمبر در سال‌های آینده نیز وجود دارد."
حالا هرچند که القاعده امریکا را تهدید کرده، اما امریکا و متحدانش اطمینان داده اند که در صورت بروز هر گونه تهدیدی دست به کار می‌شوند و اجازه نمی‌دهند که امنیت آنان و متحدان‌شان با تهدید مواجه شود.
