توافقنامۀ صلح دوحه میان امریکا و طالبان یک ساله شد.
هرچند این توافقنامه زیر نام "توافقنامۀ آوردن صلح افغانستان" امضا شد، اما نه صلح آورد و نه خشونت را کاهش داد.
هر دو طرف توافقنامۀ دوحه یکدیگر را عدم اجرای مواد این توافقنامه متهم می‌کنند.
پس از امضای این توافقنامه هیچ سرباز خارجی در افغانستان کشته نشد، اما تلفات نیروهای امنیتی افغانستان و کشتار هدفمند فعالان مدنی و خبرنگاران افزایش یافت.
در این گزارش به مناست یک‌سالگی توافقنامه دوحه، روند صلح و جنگ در یک سال اخیر بررسی شده است.
توافقنامۀ صلح امریکا و طالبان به نام "توافقنامۀ آوردن صلح به افغانستان" در دهم حوت ۱۳۹۸ در دوحه، پایتخت قطر، به امضا رسید.
هدف اصلی این توافقنامه پایان دادن به جنگ افغانستان و دستیابی به توافق سیاسی بود، چیزی که هنوز محقق نشده است.
اگرچه تمام جزئیات توافقنامه به دسترس رسانه‌ها قرار نگرفته، اما براساس این توافقنامه، امریکا مکلف به خروج همه نیروهای خارجی از افغانستان، توقف حمله به طالبان، حذف رهبران این گروه از لیست سیاه سازمان ملل و آزادی زندانیان طالبان از زندان‌های افغانستان شد.
همچنین طالبان متعهد به قطع روابط خود با گروه‌های تروریستی خارجی از جمله القاعده، مانع استفاده از خاک افغانستان علیه کشورهای دیگر، کاهش خشونت و آغاز گفتگوهای رو در رو با دولت افغانستان شدند.
اما آیا دو طرف این تعهدات را چه حدی عملی کردند؟
اگرچه دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهوری پیشین امریکا، حدود ۱۲ هزار نیروهای کشورش را از افغانستان بیرون کرد، اما دولت جو بایدن می‌گوید پس از ارزیابی این توافقنامه در این مورد تصمیم می‌گیرد.
گروه طالبان می‌گوید که بیشتر توافقنامه اجرا شده است.
در زمان مضای این سند امید به برقراری صلح در افغانستان افزایش یافت، اما به تدریج کاهش یافت.
دولت افغانستان می‌گوید که ۵۴۰۰ زندانی طالبان را برای نشان دادن حسن نیت و این که طالبان به جنگ پایان دهند، آزاد کرد، اما این گروه هیچ گام مثبتی برای صلح بر نداشته است.
رحمت‌الله اندر، سخنگوی شورای امنیت ملی افغانستان می‌گوید: "طالبان در کنار شکستن دیگر تعهدات‌شان، نه خشونت‌ها را کاهش دادند و نه رابطه‌شان را با دیگر گروه‌های تروریستی قطع کردند. بر خلاف سال‌های گذشته، هم زمستان امسال جنگ را کاهش ندادند."
اما طالبان این ادعا را رد می‌کند.
محمد نعیم، سخنگوی دفتر سیاسی در قطر به رادیوی آزادی گفت که پس از امضای توافقنامه هیچ تعهدی شکسته نشده است.
او گفت: "تعهدی را که امارت اسلامی افغانستان مبنی بر این که از خاک افغانستان بر ضد هیچ کسی استفاده نخواهد شد، داده، آن تعهد سر جایش باقی است."
یکی از نقاط مهم دیگر این توافقنامه کاهش خشونت‌ها و آغاز گفت‌وگوهای رو در روی میان افغانان بود.
حکومت افغانستان طالبان را به عملی نکردن این تعهدات متهم می‌کند.
فریدون خوزون، سخنگوی شورای عالی مصالحۀ ملی افغانستان می‌گوید که طالبان به تعهدات خود در راستای کاهش خشونت و پیشرفت گفت‌وگوهای صلح عمل نکرده‌اند.
آقای خوزن افزود: "هیچ پیشرفتی توسط طالبان در انجام مسئولیت‌ها و تعهدات‌شان حاصل نشده است. اگر گفتگوها آغاز شود، راهی را که باید طی می‌کردند، طالبان آن را به تأخیر انداخته‌اند. طالبان به جای کاهش جنگ، جنگ را افزایش داده‌اند."
اما محمد نعیم، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر می‌گوید حکومت زندانیان این گروه را پس از شش ماه توقف آزاد کرد و به همین دلیل هم گفت‌وگوها هم با تأخیر آغاز شد.
او افزود: "از زمان امضای توافقنامه، ما بر مراكز بزرگ نظامی و استخباراتی حمله انجام نداده‌ایم. سقوط ولایت‌ها متوقف شده است."
اما یک منبع در شورای امنیت ملی افغانستان که نخواست نامش فاش شود، به رادیو آزادی گفت که طالبان پس از امضای توافقنامه حملات مرگباری را در کندز، ارزگان، هیلمند و کندهار انجام دادند، اما شکست خوردند.
به گفته این منبع، این گروه همچنین شماری از مرکزهای نظامی را در کندهار، ننگرهار، پروان، بادغیس و کندز هدف قرار داده است.
تلاش کردیم که شمار دقیق تلفات نیروهای امنیتی و حملات طالبان و نیروهای امنیتی افغانستان را پس از امضای توافقنامۀ دوحه میان امریکا و طالبان به دست آوریم، اما هیچ یک از نهادهای امنیتی حاضر به ارائۀ معلومات نشدند.
همزمان با ادامۀ گفت‌وگوهای صلح، هم برای نیروهای امنیتی هم برای غیرنظامیان دوران خونینی را سپری کردند.
هیئت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) در گزارش سالانه خود در پنجم حوت، نوشت که در سال گذشته میلادی در افغانستان ۳۰۳۵ غیرنظامی کشته و۵۷۵۸ غیرنظامی دیگر زخمی شدند.
یوناما طالبان را مسئول بیشترین تلفات می‌داند، اما این گروه آن را رد می‌کند.
در کنار این در پنج ماه گذشته، قتل‌های هدفمند در شهرهای بزرگ از جمله کابل، شدت یافت و خبرنگاران و فعالان جامعه مدنی هدف قرار گرفتند. بر اساس گزارش کمیتۀ مصونیت خبرنگاران، در یک سال گذشته ۱۱ خبرنگار و کارمند رسانه‌ای کشته شده‌اند که مسئولیت قتل آنان هیچ گروهی به عهده نگرفته است.
اما اتحادیه اروپا، امریکا و دولت افغانستان طالبان را مسئول این قتل‌ها دانسته‌اند، اما این گروه این ادعاها را رد کرده است.
با وجود همه اینها، تیم مذاکره‌کننده دولت افغانستان در قطر از طالبان خواسته که به مذاکرات صلح حاضر شوند.
شریفه زرمتی، عضو این هیئت می‌گوید: "ما امیدواریم چنانکه اجماع بین‌المللی برای حل مشکل افغانستان شکل گرفته است، همه جهان خواهان پایان جنگ هستند. باید آتش‌بس برقرار شود و کشتار افغانها متوقف شود."
اولین دور گفتگوهای صلح میان هیئت مذاکرات دولت و هیئت طالبان در قطر ۲۲ سنبله آغاز شد، اما تا ماه قوس تنها در مورد کارشیوۀ مذاکرات توافق شد.
دور دوم مذاکرات در شانزدهم جدی آغاز شد، اما هر دو طرف هنوز در مورد تعیین دستور کار مذاکرات به توافق نرسیده‌اند.
هیئت مذاکره‌کننده دولت اولویت آتش‌بس تأکید دارد تا زمینه اعتمادسازی و کاهش خشونت فراهم شود، اما طالبان هنوز هنوز مشغول مشورت با رهبران خود هستند.
با این وجود، در اوج جنگ و خشونت و روند کند صلح، شهروندان افغانستان هنوز امیدوارند که این جنگ طولانی پایان یابد و صلح به سراسر کشور گسترش یابد.
