افغانستان در سال گذشته هجری خورشیدی فراز و نشیب‌های زیادی امنیتی را تجربه کرد.
سال ۱۳۹۶ هجری خورشیدی گذشت، اما این سال با دست‌آورد‌ها و چالش‌های جدی امنیتی به همراه بود.
تلفات افراد ملکی و نیرو های امنیتی، دست به دست شدن برخی ولسوالی‌ها و مناطق میان نیرو های امنیتی و مخالفان مسلح، حملات انتحاری و گروهی، انفجارها، چگونگی رهبری نیرو های امنیتی و موضوع تجهیزات و امکانات لازم آنان از مسایل است که بیشتر بر سر زبان‌ها بوده‌است.
مقامات افغان در این سال همواره از پیروزی و دست‌آورد‌ها سخن زده و گفته‌اند که نیرو های امنیتی افغان در برابر مخالفان مسلح عملکرد خوب داشته اند.
طارق‌شاه بهرامی وزیر دفاع افغانستان در نشستی به مناسبت روز ملی نیرو های امنیتی در کابل درین باره گفت:
"به قدم‌های متین و ارادۀ محکم در سنگر دفاع از وطن و مردم قرار داریم ان‌شاءالله به نصرت پروردگار کامیابی از آن ماست این جنگ را دشمنان افغانستان بر ما تحمیل کرده‌اند، ما جنگ نمی‌خواهیم، ولی با قاطعیت و شجاعت تمام از وطن و مردم خود دفاع می‌نمائیم."
در سال ۱۳۹۶ جنگ در افغانستان شدید بود و حتی آمار تلفات ملکی و نیرو های امنیتی و دفاعی نیز در این سال نگران کننده خوانده شده است.
محمد رادمنش معاون سخنگوی وزارت دفاع در مورد تلفات نیرو های دفاعی ارقام به‌دست نمی‌دهد، اما وی می‌گوید که در این سال در بیش از شش هزار عملیات که انجام شد اضافه از ۱۰۰۰۰ مخالف مسلح دولت کشته شده‌اند.
به‌گفته وی حدود ۱۰۰۰۰ تن دیگر از مخالفان مسلح زخمی شده و ده‌ها فابریکه ماین‌سازی آنان و چندین زندان‌شان تخریب شده‌است.
رادمنش همچنان می‌گوید که مخالفان مسلح پلان داشتند که هفت ولایت و ۵۰ ولسوالی را در این سال سقوط دهند، اما به‌گفته وی مخالفان ناکام ماندند و شماری از ولسوالی‌ها از کنترول‌شان بیرون ساخته شد.
محمداگل مجاهد از کارشناسان امنیتی هرچند دستآوردهای نیرو های امنیتی و دفاعی افغان را در این سال قابل توجه می‌داند، اما به برخی از چالش‌ها و کاستی‌ها نیز اشاره می‌کند.
او افزود:
"امسال از لحاظ امنیتی برای افغان‌ها سال بدی بود و خداوند چنین سال را بالای افغان دیگر نیاورد ما از لحاظ تجهیزات با مشکل روبه‌رو بودیم نیرو های هوایی ما به پیمانه که باید تقویت می‌شدند، تقویت نگردیدند، نظامیان زیادی را در این سال از دست دادیم، در مجموع افغان‌ها تکالیف و زحمات زیاد را متقبل شدند."
در این حال غلام سخی مشوانی یک عضو کمیسیون امور امنیتی ولسی جرگه به رادیو آزادی گفت که بر اساس معلومات آنان در این سال تلفات نیرو های امنیتی و دفاعی افغان نیز افزایش داشته‌است.
به‌گفته وی حتی در یک روز تا ۴۰ نظامی افغان در جنگ رویاروی، حملات انتحاری و انفجارها کشته شده‌اند.
از سوی هم علی اکبر قاسمی عضو کمیسیون امور دفاعی ولسی جرگه عدم مدیریت درست در نیرو های امنیتی و دفاعی را یکی از عوامل افزایش تلفات در این نیروها می‌داند.
او افزود:
"ما در مجموع از نیرو های امنیتی خود در سطوح پائین نهایت راضی بودیم، اما در سطح بالا یک مقدار مشکلات وجود داشته و نتوانستند نیروها را درست رهبری کنند و آمار تلفات خود را در قطعات مربوطه پائین بیاورند."
تلفات افراد ملکی یکی از دغدغه‌های دیگر در این سال بوده‌است، یوناما یا دفتر هیئت معاونت سازمان ملل‌متحد نیز در ۲۶ دلو در گزارش سال ۲۰۱۷ میلادی‌اش تلفات افراد ملکی در افغانستان را نگران کننده و وحشتناک خواند.
تدامیچی یا ماماوتو نماینده خاص سرمنشی سازمان ملل‌متحد برای افغانستان گفت که بیش از ۳۰۰۰ فرد ملکی در این سال کشته و حدود ۷۰۰۰ تن دیگر زخم برداشته‌اند.
شدت و پُر تلفات بودن برخی از حملات انتحاری مانند دو حمله در چهارراهی زنبق و چهارراهی صدارت، حملات انتحاری و گروهی بر هوتل انترکانتیننتال و برخی از مساجد و اماکن مقدس نگرانی‌های مردم را در این سال بیشتر ساخت.
آنان می‌گویند:
"وضعیت امنیتی روز به روز بدتر می‌شود، توقع و خواست ما از مسئولان امنیتی این است که وضعیت امنیتی را بهبود بخشند."
"وعده‌های را که حکومت در جهت بهبود وضعیت امنیتی به مردم سپرده بود ما هنوز شاهد بهبود وضعیت نیستیم."
مقامات افغان بارها گفته‌اند که حدود ۲۰ گروه مخالف مسلح در افغانستان فعالیت داشته و در برابر نیرو های امنیتی و دفاعی این کشور می‌جنگند.
برعلاوه طالبان مسلح، شبکه حقانی و گروه داعش شماری از جنگجویان خارجی نیز در این کشور فعال هستند و مسئولان امنیتی افغان همواره از کشته و بازداشت شدن شماری آنان سخن زده‌اند.
اما از گسترش روز افزون فعالیت‌های داعش بیشتر ابراز نگرانی شده حتی برخی از کشورهای همسایه نیز در این مورد ابراز نظر کرده و گفته‌اند که جنگجویان داعش در هلیکوپترهای نا معلوم از یک محل به محل دیگر انتقال می‌شوند.
اما محمد معصوم ستانکزی رئیس عمومی امنیت ملی افغانستان چنین اظهارات را افسانه‌ای بیش نمی‌داند.
او افزود:
"افواه که هلیکوپترها تروریستان را از یک جای به جای دیگر می‌برد، من فکر می‌کنم که این افسانه‌ای بیش نیست و خود را با حرف‌های غیر مسئولانه نباید به جای برسانیم که ذهنیت مردم عام را خدشه‌دار بسازیم اگر مسئول هستیم باید حرف‌های مسئولانه بگویم و در برابر گفتار خود جوابده باشیم."
مقامات افغان می‌گویند که در این سال نیرو های بین‌المللی مأموریت آموزش و حمایت از نیرو های امنیتی و دفاعی به‌خصوص نیرو های هوایی را بیشتر ساختند و به‌شمول چندین طیاره و هلیکوپتر تجهیزات بیشتری نظامی را در اختیار آنان قرار دادند.
ویس احمد برمک وزیر داخله افغانستان با آن‌که برخی از کاستی‌ها و چالش‌ها در صفوف نیرو های امنیتی افغان را می‌پذیرد، اما می‌گوید که برای تقویت و عملکرد خوب نیرو های امنیتی و دفاعی افغان تلاش‌ها جریان دارند.
به‌گفته آقای برمک نیرو های امنیتی برای دفاع از کشور شان آماده هر قربانی بوده و در برابر دشمنان افغانستان با قوت ایستاده‌گی می‌کنند.
او افزود:
"جنگ برما تحمیل شده و ما از خاک، ملت، ناموس و تمامیت ارضی خود دفاع می‌کنیم و این حق مشروع ما است، هر کس بر این ملت و حاکمیت ملی ما تجاوز کند دشمن مردم افغانستان است نیرو های امنیتی و دفاعی در برابر شان ایستاده خواهند بود، ما می‌رزمیم، قربانی می‌دهیم و از وطن خود دفاع می‌کنیم."
یکی از نگرانی‌های دیگر در این سال ادامه راکت پراگنی‌های پاکستان بر مناطق سرحدی افغانستان بوده‌است.
مقامات در ولایات شرقی بارها گفته‌اند که حملات راکتی پاکستان تلفات ملکی را به میان آورده و ده‌ها خانواده را در مناطق سرحدی مجبور به ترک منازل‌‌شان کرده‌اند.
وزارت دفاع افغانستان نیز این موضوع را جدی دانسته و به نیرو های امنیتی افغان هدایت داد تا به حملات راکتی پاکستان پاسخ مشابه بدهند.
از سوی هم عبدالله عبدالله رئیس اجرائیه افغانستان می‌گوید که غفلت نیرو های امنیتی قابل قبول نبوده و این نیروها باید در برابر فعالیت‌های دشمنان این کشور آماده‌گی دایمی داشته باشند.
او افزود:
"بیداری و هوشیاری در هنگام انجام وظیفه و آماده‌گی ما باید همیشه و دوامدار باشد. شما یک لحظه طرف دیگر متوجه نشوید در داخل نیرو های امنیتی ما در تمام سطوح هیچ سیاستی جز منافع ملی نباید حاکم باشد."
یکی از مسایل دیگر که در سال ۱۳۹۶ خورشیدی از سوی شماری از اعضای شورای ملی و کارشناسان نظامی مطرح شده آوردن اصلاحات در نهاد‌های امنیتی و دفاعی است.
آنان تأکید می‌کنند که اصلاحات سبب عملکرد بهتر نیرو های امنیتی و کاهش تلفات آنان می‌شود.
محمد اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان نیز اصلاحات در نهاد‌های امنیتی را یک نیاز می‌داند و اطمینان می‌دهد که این کار صورت خواهد گرفت.
او افزود:
"اصلاحات یک ضرورت سر تا سری است و چیزی را که حکومت وحدت ملی می‌خواهد به حیث میراث خود بگذارد قوای امنیتی و دفاعی کشور است که سیاست آن تنها سیاست ملی است، روزی که یونیفورم مقدس پوشیده می‌شود هویت‌های دیگر در یک هویت ملی شامل می‌شود و منحیث افغان و مسلمان از این خاک دفاع می‌کنیم."
مخالفان مسلح دولت همواره پس از انجام حملات از وارد ساختن تلفات به نیرو های امنیتی و دفاعی افغان سخن زده‌اند.
طالبان در این سال عملیاتی را زیر نام منصوری آغاز کردند و با آغاز این عملیات حملات‌شان را در برخی نقاط افغانستان شدت بخشیدند و بارها ادعای تصرف شماری از مناطق و ولسوالی‌ها را کردند.
طالبان حملات‌شان را در برخی نقاط افغانستان شدت بخشیدند و بارها ادعای تصرف شماری از مناطق و ولسوالی‌ها را کردند.
داعش نیز مسئولیت برخی از حملات را در نقاط مختلف این کشور به خصوص در شهر کابل برعهده گرفت.
شماری از کارشناسان امنیتی می‌گویند که به‌خاطر جلوگیری از حملات بیشتر مخالفان مسلح دولت لازم است تا در سال ۱۳۹۷ هجری شمسی برنامه‌های امنیتی حکومت منظم‌تر و مدیریت نیرو های امنیتی به شکل بهتر صورت گیرد.
به‌گفته آنان بهبود فعالیت‌های اطلاعاتی و استخباراتی، استفاده درست از همکاری نیرو های بین‌المللی و اقدام به موقع می‌تواند فعالیت‌های مخالفان مسلح را حنثی و دستآوردهای نیرو های امنیتی و دفاعی افغان را بیشتر سازد.
گزارش: نسیم شفق
