واکنش ایالات متحده امریکا به حملات یازدهم سپتمبر ۲۰۰۱ میلادی که در نتیجه آن هزاران تن جان باختند، سبب آغاز جنگ با تروریزم در افغانستان شد.
این حملات پیامد‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، امنیتی و نظامی برای امریکا، افغانستان و جامعۀ جهانی به دنبال داشته است.
پرسش اینجاست که آیا حضور پانزده ساله نظامی امریکا در افغانستان پیامد‌های مثبتی در پی داشته است؟
دیده گاه‌های زیادی وجود دارند که بر دستآوردهای مثبت این حضور نظامی در افغانستان، مهرُ تایید می‌گذارند.
پیشرفت‌ها در عرصه حقوق بشر
کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان می‌گوید، پیشرفت‌ها در عرصه حقوق بشری در این پانزده سال خیلی ملموس بوده‌است.
رفیع الله بیدارسخنگوی این کمیسیون به رادیو آزادی گفت، دسترسی به حق تعلیم، آزادی بیان و تأمین حقوق زنان در عرصه‌های مختلف از برجسته‌ترین مثال‌ها در این زمینه اند.
آقای بیدار در ادامه گفت:
"حق تعلیم هم برای پسران و هم برای دختران بیشتر احساس شد، در بخش آزادی بیان پیشرفت ملموسی به میان آمد، همچنان در ارتباط به نظام عدالتی ما که قوانین جدید و ساختارهای جدید ایجاد شده‌است برای احقاق حقوق بشری وجود داشته است."
صبح روز یازدهم سپتمبر۲۰۰۱، نوزده عضو شبکه القاعده چهار طیاره مسافربری ایالات متحده امریکا را ربودند، دو طیاره را با فاصله‌های اندک زمانی به دو ساختمان مرکز تجارتی جهان در شهر نیویارک تصادم دادند.
طیاره سوم با ساختمان پنتاگون در شهر ویرجینیا برخورد کرد و طیاره چهارمی در ایالت پنسلوانیا سقوط داده شد، درنتیجه این حملات نزدیک به سه هزار تن کشته شدند.
شروع جنگ با تروریزم با حمله به افغانستان و از قدرت برکنار کردن طالبان، سبب شد تا این کشور در محراق توجه جامعۀ جهانی قرار گیرد.
بیش از پنجاه کشور به شمول ناتو در افغانستان نیرو فرستاد و در بخش کمک‌های اقتصادی هم به افغانستان گامهای برداشته شد و این کشور جنگ زده که درگیر مشکلات اقتصادی بود، یک قدم به جلو گذاشت.
آغاز فصل بازسازی در افغانستان
در این سال‌ها گامهای جدی و موثری نیز در زمینه بازسازی افغانستان برداشته شد.
جاده‌هایی که در نتیجه سال‌ها بی‌توجهی به جاده‌های خاکی تبدیل شده بودند، سروسامان گرفتند.
وزارت فوائد عامه افغانستان می‌گوید، در این جریان بیست و چهارهزار کیلومترسرک به هزینه چهار میلیارد دالر ساخته شده‌است.
مهدی روحانی سخنگوی این وزارت به رادیو آزادی گفت که مسیر کابل - جلال آباد، کابل - بلخ، کابل- کندهار و هرات - نیمروز از مثال‌های واضح ساخت شاهراه‌ها اند.
وی افزود:
"در سال‌های گذشته ما سه هزار کیلومترسرک داشتیم که هجده هزار کیلومتر آن باقی مانده بود که از این رقم هم صرف یک صد و بیست و یک کیلومتر آن قابل استفاده بود، اما پس از آن در دهه قبل ما توانستیم که بیست و چهار هزار کیلومتر سرک را در سراسر افغانستان بسازیم."
همچنان وزارت احیا و انکشاف دهات افغانستان می‌گوید که در یک و نیم دهه گذشته بیش از نود و چهار هزار پروژه انکشافی به ارزش دو اعشاریه یک میلیارد دالر تطبیق و تکمیل شده‌است.
اکبر رستمی سخنگوی این وزارت می‌گوید که این پروژه‌ها در بخش‌های ترانسپورت، تهیه آب آشامیدنی، حفظ الصحه محیطی، آبیاری، تقویت زراعت، انکشاف محل و برخی بخش‌های دیگر در سی و چهار ولایت عملی شده‌اند.
وی در مورد گفت:
"در نزدیک به سیزده سال هفتاد اعشاریه سه درصد پروژه‌ها تطبیق شده؛ اما در دو سال بیست و هفت اعشاریه پنج درصد پروژه‌ها به بهره برداری سپرده شده و در حال حاضر کار بالاتر از چهار هزار پروژه انکشافی در سراسر افغانستان در حال جریان است."
مستفید شدن چهل درصد افغانها از نور برق
کابل، پایتخت افغانستان، پانزده سال پیش در تاریکی فرو رفته بود؛ اما هم‌اکنون مراکز بیشتر ولایت‌های افغانستان صاحب برق شده‌اند.
عبدالبصیرعظیمی معیین وزارت انرژی و آب به رادیو آزادی گفت، نزدیک به چهل درصد مردم از انرژی برق استفاده می‌کنند که میزان آن در گذشته به یک تا دو درصد می‌رسیده است.
وی گفت:
"در پانزده سال اخیر سرمایه گذاری بسیار خوبی در بخش انرژی شده به ارتباط خطوط انتقال برق، سب استیشن‌ها و خطوط توزیع برق و میتر‌ها توانستیم انکشافات خوب داشته باشیم، در اکثر مرکز ولایات دسترسی به برق وجود دارد و از سی و پنج تا چهل درصد مردم از انرژی برق استفاده کرده می‌توانند."
ساخت میدان‌های هوایی، ساختمانهای دولتی، اعمار ده‌ها شهرک جدید در مناطق مختلف و احداث خط آهن، از دیگر دستاوردهایی اند که افغانستان پس از سال ۲۰۰۱، شاهد آن بوده‌است.
رشد افغانستان در عرصه تجارت
از سوی هم تجارت در افغانستان در پانزده سال گذشته رشد فراگیری داشته است.
مسافر قوقندی سخنگوی وزارت تجارت و صنایع به رادیو آزادی گفت پانزده سال قبل داد و ستد تجارتی به دو صد میلیون دالر می‌رسید اما اکنون این رقم به هشت تا ده میلیارد دالر بالا رفته است.
دستآورد ها در عرصه‌های معارف و تحصیلات عالی
نقش جامعه جهانی در پيشرفت و ترقی افغانستان در بخش معارف در پانزده سال گذشته نیز فراگیر بوده‌است.
وزارت معارف افغانستان می‌گوید پس از سقوط رژيم طالبان، نظام آموزشی کشور سفر طولانی و پُر دستآوردی داشته است.
کبیر حقمل رئیس نشرات این وزارت به رادیو آزادی گفت از سال ۲۰۰۱ بدینسو تعداد مکاتب از سه هزار به هفده هزار و شمار شاگردان از سه میلیون به ده میلیون بالا رفته است:
" ما خوشبختانه یک معارف راکد و ساکت را به یک معارف مترقی و پیشرفته تبدیل کردیم، قبلاً ما کمتر از سه هزار مکتب در افغانستان نداشتیم؛ اما امروز بیشتر از هفده هزار مکتب داریم، بیست هزار معلم نداشتیم اما حالا دو صد و هفده هزار معلم داریم."
وزارت تحصیلات عالی افغانستان نیز باور دارد که پس از حضور جامعۀ جهانی در این کشور، تغییرات عمیق و چشمگیر در بخش‌های تحصیلی به میان آمده‌است.
فیصل امین سخنگوی این وزارت در صحبت با رادیو آزادی با اشاره به ایجاد یکصد و بیست و هفت پوهنتون خصوصی گفت، تعداد پوهنتون‌های دولتی از دوازده به سی و شش و رقم محصلین از هفت هزار به سه صد و هفتاد هزار افزایش یافته است.
وی در مورد گفت:
"پس از سال ۱۳۸۰ با توجه به تحولات سیاسی مردم با یک شوق و علاقه‌یی خاص و عمیق به حوزه‌های تحصیلات عالی به پوهنتون‌ها و مراکز علمی و اکادمیک شتافتند، یک ساز و حرکت و هماهنگی جالب در این راستا وجود دارد و پیش می‌رود."
ایجاد، تجهیز و تقویت نهاد های امنیتی افغانستان
در عین حال نهاد‌های امنیتی کشور نیز از رشد و تقویت این نهاد‌ها سخن زده می‌گویند نیروهای امنیتی افغان در یک و نیم دهه گذشته، ایجاد، تجهیز و تقویت شده‌اند.
وزارت دفاع افغانستان ترتيب و تجهيز اردوی ملی را يكی از پيامدهای مثبت حضور حاميان بين‌المللی در افغانستان پس از حملات يازده سپتامبر می‌داند.
محمد رادمنش معاون سخنگوی این وزارت گفت:
"پس از سال ۱۳۸۱ آنان به ایجاد یک نهاد دفاعی قدرتمند در افغانستان، بعداً دیدیم که اردو اساس گذاری شد، اردو در حال رشد است و در انکشاف آن کمک‌های جامعه جهانی و بخصوص ایالات متحده امریکا محسوس است و این کمک‌ها یقیناً تأثیرات خوبی داشته و دارد."
پیامد های خوب حملات یازدهم سپتمبر برای افغانستان
سقوط رژیم طالبان، برگزاری نشست بن، روی کار آمدن حکومت‌های موقت، انتقالی و انتخابی، برگزاری لویه جرگه‌های اضطراری و قانون اساسی، حضورجامعه جهانی و استقرار نیروهای بین‌المللی در افغانستان از پیامد‌های اصلی مثبت حملات یازدهم سپتمبر خوانده می‌شوند.
محمد نذیر احمدزی نماینده مردم در ولسی جرگه نیز معتقد است که حضور امریکا در افغانستان، سبب شد تا این کشور تحقق دیموکراسی، تأمین حقوق بشر و آزادی بیان را تجربه کند.
ریاست جمهوری افغانستان نیز می‌گوید، حوادثِ پس از یازدهم سپتمبر برای افغانها، رهایی از اسارت طالبان، جلب توجه جهان به بازسازی و ایجاد نظام و حکومت داری را بدنبال داشته است.
شاه حسین مرتضوی معاون سخنگوی رئیس جمهور در صحبت با رادیو آزادی گفت فصل تازه از روابط جهان با افغانستان در این زمان، کشوده شد:
"پس از حادثه یازدهم سپتمبر فرصتی پیش آمد که دنیا تکان بخورد و توجه کند که منبع گروه‌های تروریستی در کجا هستند و باید بر علیه آن اقدام شود و این فرصت یک فصل تازه را برای افغانستان باز کرد که دنیا به افغانستان توجه کند و با آمدن نیروهای بین‌المللی بشمول ایالات متحده امریکا این کشوردر محور توجه قرار گرفت."
بسیاری از آگاهان امور نیز با تایید سایر نظریات مثبت در این راستا، باور دارند که حضور نظامی امریکا و جامعه جهانی که پس از حملات یازده سپتمبر در افغانستان شکل گرفت، پیامد‌های مثبت را به افغانستان به ارمغان داشته است.
فدا محمد نظری یکی از این آگاهان به رادیو آزادی گفت این دستآورد‌ها در عرصه‌های ایجاد روابط و عملی شدن پروژه‌ها در بخش‌های مختلف، مشهود بوده‌است:
"صاحب قانون اساسی شدیم، صاحب یک دولت متمدن شدیم، پارلمان پیدا کردیم با تمامی کشورهای دنیا روابط نیک پیدا کردیم، برخی پروژه‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی عملی شدند و در نتیجه ما به حالت رسیدیم که می‌توانیم خود را در شمار کشورهای متمدن جهان حساب کنیم."
در این که افغانستان پس از رویداد یازده سپتمبر۲۰۰۱ و حضور امریکا و جامعه جهانی، تفاوت فاحشی کرده‌است، شکی وجود ندارد؛ اما عده‌یی به این باور اند که این تغییرات می‌توانست اساسی تر و بیشتر باشد.
اسحاق اتمر آگاه مسایل سیاسی و نظامی می‌گوید، اگر مشکل فساد اداری، نقض قانون و مافیای مواد مخدر در افغانستان وجود نمی‌داشت، افغانها می‌توانستند از کمک‌های سخاوتمندانه جامعه جهانی بهره بهتر ببرند.
سحرلیوال
