منطقه دور افتادۀ واخان در شمال شرق افغانستان بسیار صلح‌آمیز است، اما مردم آن در خانه‌های گلی زنده‌گی می‌کنند، آب آشامیدنی پاک ندارند، برق نیست و به جز چند قالین و گلیم در خانه‌های‌شان نه وسایل است و نه حمام و نه کارخانه.
در این منطقه مردم پول نقد ندارند و تمام داد و ستد با تبادل اشیا صورت می‌گیرد و هیچ کسی نیست که از کسی دیگری قرضدار نباشد.
خبرنگار اسوشیتد پرس در اواخر به این منطقه رفته و چشم دیدهای خود را نوشته است.
دهلیز واخان که به عنوان دومین پارک ملی افغانستان اعلان شده‌است شاید یکی از صلح‌آمیز ترین مناطق افغانستان باشد، ولی حتی در سطح افغانستان می‌توان آن را بسیار فقیر خواند که مردم آن با قرض زنده‌گی می‌کنند.
واخان در ولایت بدخشان در سال ۱۸۷۳ به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم شد تا حایلی بین امپراطوری‌های روسیه و بریتانیا گردد.
افغانستان ۲۰ سال بعد از این تاریخ این سرحد را پذیرفت و از همان وقت به این‌سو این منطقه به باد فراموشی رفته‌است.
در واخان آنسوی سرحد در تاجکستان سرک‌ها درست شده، مردم برق دارند و ستلایت‌ها بالای خانه‌ها دیده می‌شود، ولی در این سوی سرحد ۱۷ هزار نفری که اکثریت آن‌ها اسماعیلی می‌باشند با وضع فلاکت باری بسر می‌برند.
باشنده‌گان این محل با لهجۀ تاجکی پامیری صحبت می‌کنند و مردم آن واخی یاد می‌شوند.
به نوشته خبرنگار اسوشیتد پرس، حکومت افغانستان برنامه نوی را در واخان اعلان کرده و می‌خواهد این منطقه را پارک ملی بسازد و از مردم می‌خواهد که زمین‌های خود را برای پارک ملی رها کنند.
به آن‌ها گفته می‌شود سیاحان به اینجا سفر خواهند کرد و زمینه کاریابی فراهم خواهد شد، ولی ولسوال واخان نصرت‌الله نایل تصدیق می‌کند که با آمدن در حدود ۱۰۰ سیاح به اینجا سالانه نمی‌توان اقتصاد محل را تقویه کرد.
یک دکاندار بنام محمد ایوب که دکان خود را از پدر به میراث گرفته می‌گوید، در اینجا هیچ‌کس پول ندارد، حتی کسانیکه کار می‌کنند پولی بدست نمی‌آورند که احتیاجات خود را رفع نمایند و او خودش بسیار اشیا را به قرض به مردم می‌دهد.
به گفته او، در اینجا پول واحد خرید و فروش نیست بلکه مردم اشیا و مواشی را نیز در تبادله می‌پذیرند مثلاً گوسفند، برنج، آرد، چای، بوره و هر چیزی دیگریکه مردم در دست دارند.
خبرگزاری اسوشیتد پرس می‌نویسد که فاطمه روشن از سازمان حفظ منابع طبیعی جهان از جمله ۴۲ قریۀ واخان در ۱۸ آن یک سروی را انجام داده‌است.
او به خانه‌های رفته که هیچ وقت گوشت نخورده‌اند، آب پاک ندارند و ماه‌ها خود را نشسته اند.
مردان چندین بار ازدواج می‌کنند زیرا اکثر زنان در وقت زایمان جان می‌دهند و زنان از ترس نمی‌خواهند حامله شوند.
هر چند درجه فقر در اینجا تکان دهنده می‌باشد اما در دو سال گذشته وضعیت رو به بهبود نهاده زیرا حکومت‌ها و سازمان‌های خارجی ساختن پل‌ها، پلچک‌ها، کانال‌های آبرسانی، غرس جنگلات و اعمار مکاتب و کلنیک‌ها را روی دست گرفته‌اند.
اما مردم واخان خود را فراموش شده، منزوی و مأیوس حس می‌کنند. آن‌ها می‌گویند که در واخان نه مساوات است، نه عدالت و نه حقوق بشر.
