شماری از خبرنگاران و مسوولان رسانه ها در افغانستان می گویند، عدم تطبیق قانون حق طبع و نشر یا "کاپی رایت" در کشور سبب شده تا حق آنان تلف شود.
این خبرنگاران و مسوولان رسانه ها در افغانستان انتقاد می کنند که تعدادی از رسانه ها در این کشور، بدون ذکر منبع یا رعایت حق طبع و نشر، دست به انتشار گزارش ها و مطالب آنان می زنند. دانش کروخیل مسوول آژانس خبری پژواک، این مشکل را ناشی از نبود قانون کاپی رایت یا حق طبع و نشر در کشور می داند.
آقای کروخیل می گوید با وجودی که روزانه بسیاری از گزارش ها و سایر مطالب مربوط به خبرگزاری آنان، در داخل و خارج از کشور بدون گرفتن نام منبع از سوی برخی رسانه ها به نشر می رسد اما به گفتهء او کسی نمی تواند جلو این کار را بگیرد.
«متاسفانه مطالب، گزارش ها و خبرهای را که آژانس پژواک نشر می کند، 95 درصد آن از سوی رسانه های دیگر و افرادی که به معلومات نیاز دارند، مورد سوی استفاده قرار می گیرد. و حقوقی را که پژواک وضع کرده و مطابق موازین اخلاقی که در این عرصه موجود است، به آن عمل نمی شود.»
پوهنمل ذبیح الله حیدری استاد پوهنځی ژورنالیزم پوهنتون کابل هم این باور است که حق انتشار داشته های فکری هر فرد جامعه چه در بخش ژورنالیزم، هنر، ادبیات، تکنالوژی و سایر عرصه باید منحصر به خود همان فرد باشد. اما به باور وی نبود قانون کاپی رایت یا حق طبع نشر در کشور سبب شده تا این مساله رعایت نگردد.
آقای حیدری می گوید، او هم با چنین مشکلی روبرو شده است:
«یکی از آثار من که با نوشتن آن ترفیع علمی کرده بودم و در پوهنتون کابل به شکل قانونی نیز طی مراحل شده بود. توسط کسی در یکی از ولایات، به پشتو ترجمه شده و به نام او نشر شده است.»
در حال حاضر بیش از 120 رادیو، اضافه از 35 تلویزیون و حدود یک هزار رسانهء چاپی در افغانستان فعالیت دارند.
اما به عقیدهء شماری از خبرنگاران و اهل رسانه ها تعدادی از این رسانه ها به خصوص روزنامه ها و هفته ها با استفادهء غیرقانونی به نشر گزارش ها و مطالب سایر رسانه ها مبادرت می ورزند. نظری پریانی مدیر مسوول روزنامهء ماندگار، این کار را نوعی از سرقت و خلاف اصول ژورنالیزم می داند.
«اخلاق درستی نیست که گزارش اختصاصی از منبع مشخصی را ما بدون ذکر منبع به نشر برسانیم.
واقعاً کاریست نا جوانمردانه.»
در برخی موارد، از صفحهء انترنیتی رادیو آزادی نیز، اخبار و گزارش ها به واسطهء شماری از رسانه ها نسخه برداری شده و بدون ذکر منبع به نشر می رسد. اما چرا این کار در افغانستان صورت می گیرد، وکی مسوول است تا جلو این کار را بگیرد؟
ضیا بومیا مسوول انجمن رسانه های آزاد جنوب آسیا در افغانستان به این باور است که بسیاری از رسانه ها در این کشور به خاطر جلوگیری از استخدام خبرنگاران بیشتر و صرفه جویی پول، دست به چنین کاری می زنند.
آقای بومیا می گوید، شورای عالی رسانه ها و وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان که در این زمینه مسوولیت دارند، باید به زودترین فرصت در جهت تهیهء قانون حق طبع و نشر یا کاپی رایت اقدام کنند.
«باید یک پالیسی عمومی در قبال نشرات و تولیدات برناموی فرهنگی بپردازند و پالیسی را تهیه بکنند تا مسایل کاپی رایت در آن ذکر شده باشد. این مساله را چندین بار از وزارت اطلاعات و فرهنگ و اولیای امور با تاکید درخواست کردیم اما با تاسف به صدای ما گوش داده نشد.»
با وجود تماس های مکرر برای دریافت نظر و اقدامات وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان در این زمینه و سه روز انتظار اما مسوولان این وزارت حاضر به گفتگو با ما نشدند.
در جریان 10 سال گذشته آزادی بیان و افزایش رسانه ها به عنوان یکی از دست آورد های مهم نظام جدید در افغانستان خوانده می شود اما انتقاد های نیز وجود دارد که نبود افراد مسلکی در تعدادی از رسانه بعضاً سبب بروز مشکلات جدی شده است.
شماری از آگاهان امور می گویند، نیاز است تا دولت افغانستان و سایر نهاد های دفاع از حقوق ژورنالیستان در این کشور برای رفع این مشکلات تلاش های پیگیر نمایند.
سید فتح محمد بها
این خبرنگاران و مسوولان رسانه ها در افغانستان انتقاد می کنند که تعدادی از رسانه ها در این کشور، بدون ذکر منبع یا رعایت حق طبع و نشر، دست به انتشار گزارش ها و مطالب آنان می زنند. دانش کروخیل مسوول آژانس خبری پژواک، این مشکل را ناشی از نبود قانون کاپی رایت یا حق طبع و نشر در کشور می داند.
آقای کروخیل می گوید با وجودی که روزانه بسیاری از گزارش ها و سایر مطالب مربوط به خبرگزاری آنان، در داخل و خارج از کشور بدون گرفتن نام منبع از سوی برخی رسانه ها به نشر می رسد اما به گفتهء او کسی نمی تواند جلو این کار را بگیرد.
«متاسفانه مطالب، گزارش ها و خبرهای را که آژانس پژواک نشر می کند، 95 درصد آن از سوی رسانه های دیگر و افرادی که به معلومات نیاز دارند، مورد سوی استفاده قرار می گیرد. و حقوقی را که پژواک وضع کرده و مطابق موازین اخلاقی که در این عرصه موجود است، به آن عمل نمی شود.»
پوهنمل ذبیح الله حیدری استاد پوهنځی ژورنالیزم پوهنتون کابل هم این باور است که حق انتشار داشته های فکری هر فرد جامعه چه در بخش ژورنالیزم، هنر، ادبیات، تکنالوژی و سایر عرصه باید منحصر به خود همان فرد باشد. اما به باور وی نبود قانون کاپی رایت یا حق طبع نشر در کشور سبب شده تا این مساله رعایت نگردد.
آقای حیدری می گوید، او هم با چنین مشکلی روبرو شده است:
«یکی از آثار من که با نوشتن آن ترفیع علمی کرده بودم و در پوهنتون کابل به شکل قانونی نیز طی مراحل شده بود. توسط کسی در یکی از ولایات، به پشتو ترجمه شده و به نام او نشر شده است.»
در حال حاضر بیش از 120 رادیو، اضافه از 35 تلویزیون و حدود یک هزار رسانهء چاپی در افغانستان فعالیت دارند.
اما به عقیدهء شماری از خبرنگاران و اهل رسانه ها تعدادی از این رسانه ها به خصوص روزنامه ها و هفته ها با استفادهء غیرقانونی به نشر گزارش ها و مطالب سایر رسانه ها مبادرت می ورزند. نظری پریانی مدیر مسوول روزنامهء ماندگار، این کار را نوعی از سرقت و خلاف اصول ژورنالیزم می داند.
«اخلاق درستی نیست که گزارش اختصاصی از منبع مشخصی را ما بدون ذکر منبع به نشر برسانیم.
واقعاً کاریست نا جوانمردانه.»
در برخی موارد، از صفحهء انترنیتی رادیو آزادی نیز، اخبار و گزارش ها به واسطهء شماری از رسانه ها نسخه برداری شده و بدون ذکر منبع به نشر می رسد. اما چرا این کار در افغانستان صورت می گیرد، وکی مسوول است تا جلو این کار را بگیرد؟
ضیا بومیا مسوول انجمن رسانه های آزاد جنوب آسیا در افغانستان به این باور است که بسیاری از رسانه ها در این کشور به خاطر جلوگیری از استخدام خبرنگاران بیشتر و صرفه جویی پول، دست به چنین کاری می زنند.
آقای بومیا می گوید، شورای عالی رسانه ها و وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان که در این زمینه مسوولیت دارند، باید به زودترین فرصت در جهت تهیهء قانون حق طبع و نشر یا کاپی رایت اقدام کنند.
«باید یک پالیسی عمومی در قبال نشرات و تولیدات برناموی فرهنگی بپردازند و پالیسی را تهیه بکنند تا مسایل کاپی رایت در آن ذکر شده باشد. این مساله را چندین بار از وزارت اطلاعات و فرهنگ و اولیای امور با تاکید درخواست کردیم اما با تاسف به صدای ما گوش داده نشد.»
با وجود تماس های مکرر برای دریافت نظر و اقدامات وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان در این زمینه و سه روز انتظار اما مسوولان این وزارت حاضر به گفتگو با ما نشدند.
در جریان 10 سال گذشته آزادی بیان و افزایش رسانه ها به عنوان یکی از دست آورد های مهم نظام جدید در افغانستان خوانده می شود اما انتقاد های نیز وجود دارد که نبود افراد مسلکی در تعدادی از رسانه بعضاً سبب بروز مشکلات جدی شده است.
شماری از آگاهان امور می گویند، نیاز است تا دولت افغانستان و سایر نهاد های دفاع از حقوق ژورنالیستان در این کشور برای رفع این مشکلات تلاش های پیگیر نمایند.
سید فتح محمد بها
