با کاهش شمار مراکز ترک اعتیاد و کمتر شدن دسترسی به کارمندان صحی و اجتماعی در این مراکز، آگاهی خانوادهها در رابطه به چگونگی برخورد با عضو معتاد و مراقبت از وی نیز کمتر شده، از همین رو معتادان حمایت خانوادههای شان را از دست میدهند.
زرمینه، یک تن از این معتادان است که با مشکل توانست خودش را در یک مرکز تداوی معتادان بستری کند و مواد مخدر را ترک کند، اما با مرخص شدن از کلینیک، در نبود حمایت خانواده و سرپناه، دوباره به مواد مخدر معتاد شده و حال بار دیگر در تلاش ترک آن است:
" وسایل خانه را به هدف خرید مواد مخدر فروختیم، لباس و همه دارو ندارم را در همین راه از دست دادیم، حال در خانه هیچ چیزی نداریم. وقتی نشه بیاید مجبور میشوی برای خرید مواد وسایل خانه را بفروشی. وقتی در عمل خیلی پیش رفتم، شوهر و خُسرانم از خانه بیرون مان کردند، حال جای بود و باش نداریم و در میدان ماندیم."
کارمندان اجتماعی در مراکز ترک اعتیاد میگویند که در کنار آگاهی فرد معتاد از اضرار مواد مخدر، خانواده ها و سایر افراد جامعه در رابطه به اعتیاد و چگونگی برخورد با معتاد به آگاهی نیاز دارند.
تعداد زیادی از مراکز تداوی و کمک به معتادان به ویژه مراکز کمک به زنان در کابل و ولایات افغانستان مسدود شده اند
خدیجه، یک تن از باشنده گان کابل میگوید، نداشتن آگاهی در رابطه به اعتیاد و برخورد با معتاد سبب شده که حتی خانوادههای افراد معتاد در جامعه با نفرت رو برو شوند و در چنین حالتی خانوادهها مجبور میشوند تا از شرم جامعه عضو معتاد شان را از خانه بیرون کنند:
" همسایه ما وقتی معتاد شد، دست به دزدی میزد و یکی از روزها وقتی دروازه خانه ما باز بود، داخل حویلی شده و آب بازک ما را از چا بیرون کرده و با خود برده بود. وقتی در محفلی با زن و فرزندانش روبرو میشدیم، خانمش خیلی اذیت و آزار میشد. وقتی زنان همسایه از خانمش میپرسید که شوهرش حال هم پودر می زند و دزدی میکند؟ خیلی می شرمید و رنج می برد، حتی بعضاً به محافل هم نمیآمد."
داکتر شایسته حکیم، مسوول یک مرکز تداوی معتادان در کابل میگوید که مریضان آنان پس از تداوی و مرخص شدن از کلینیک، در جامعه با نفرت و حقارت رو برو میشوند، از همین رو آنان در یافتن کار و سرگرمی با مشکل روبرو شده و دوباره به مواد مخدر رو میآورند:
" اکثریت مردم، حتی روشنفکران در افغانستان به معتاد به چشم حقارت نگاه میکنند. جامعه بجای خودش، حتی خانواده و در محل کارش کسی وی را نمی پذیرد، حتی اگر تداوی هم شود، میگویند که معتاد است و از وظیفه اخراجش میکنند و جامعه قبولش نمیکند."
سازمان جهانی صحت اعتیاد را نوعی بیماری میداند و از خانوادهها میخواهد که حد اقل یک سال پس از تداوی از فرد تداوی شده حمایت کنند.
در افغانستان اما، کمبود برنامه های موثر و جامع آگاهی در رابطه به اعتیاد سبب شده تا در جامعه به معتاد به دید یک مجرم دیده شود و وی فرصت ادغام مجدد در جامعه را از دست بدهد.
گزارش: مرسلین ارسلا