کمیشنری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان می‌گوید که به دلیل اوضاع جاری در افغانستان، تعداد کمی از مهاجران افغان در ایران در سال ۲۰۲۳ تمایل به بازگشت داوطلبانه به کشورشان داشتند.
این اداره ملل متحد در گزارشی که روز سه‌شنبه نشر کرده گفته از جنوری تا دسمبر سال ۲۰۲۳ تنها ۵۱۶ تن در این سال به گونۀ داوطلبانه به افغانستان بازگشته اند.
بر اساس این گزارش، برگشت دانشجویان افغان از ایران به افغانستان برای اخذ ویزه برای ادامۀ تحصیل‌شان در ایران نیز کاهش یافته است و تنها ۱۱ درصد این برگشت کنندگان را تشکیل می‌دهد.
در گزارش آمده است که بیشتر برگشت کنندگان هم به دلیل مشکلات اقتصادی به افغانستان برگشت کرده اند.
آرزو: نمی توانیم به افغانستان برگردیم دختران در آنجا حق تحصیل را ندارند و طالبان آنها را بازداشت می کنند
این ادارۀ سازمان ملل متحد می‌گوید، احتمال دارد که بیشتر افراد تحصیل کرده و با مهارت برگشت کنند چون احساس می‌کنند که می‌توانند زندگی خود را بسازند، اما افزوده که یک راه حل سیاسی برای بحران افغانستان می‌تواند بازگشت دواطلبانۀ امن و پایدار را تضمین کند.
آرزو که چهار ماه می‌شود به ایران مهاجر شده است، می‌گوید که به دلیل محدودیت‌های موجود در افغانستان برای زنان به ایران مهاجر شده است.
او به رادیو آزادی گفت که با وجود مشکلات در ایران حاضر نیست دوباره به کشورش برگردد، زیرا هیچ فرصتی برای پیشرفت و ترقی او وجود ندارد:
" نصف خانواده اینجا هستیم و نصف خانواده آنجا هستیم. ما نمی‌توانیم به افغانستان برگردیم زیرا دختران در آنجا به دلیل بی‌حجابی بازداشت می‌شوند. درافغانستان حق تحصیل نداریم من سال چهارم تحصیل خودم را با مشکلات در زمان حکومت طالبان تمام کردم."
او می‌افزاید که تازه در یکی از شرکت‌های مخابراتی آغاز به کار کرده بود که طالبان فرمان منع کار زنان را صادر کرد و او و دیگر زنان خانواده‌اش بیکار شدند.
گیتی، یکی دیگر از مهاجران افغان در ایران به رادیو آزادی می‌گوید که خانوادۀ وی در افغانستان با مشکلات امنیتی مواجه است و از همین رو نمی‌توانند به کشور بازگردند:
"مشکلات زیاد است، ما در افغانستان مشکلات داشتیم که ناچار به کشور دوست پناه آوردیم. پدرم قبلاً نظامی بود و ما مجبور شدیم از کشورمان به ایران مهاجر شدیم."
حفیظ الله: پولیس صبح، چاشت، شب و هر وقت می‌آید، ما زیر کارتن و پلاستیک در کارخانه استراحت می‌کنیم تا نتواند ما را پیدا کند.
حفیظ الله، دیگر مهاجر افغان که در شهر اصفهان ایران در یک فابریکه کار می‌کند، می‌گوید که در افغانستان کار نیست و برای زندگی بهتر به ایران مهاجرت کرده است.
او به رادیو آزادی گفت که در ایران نیز شرایط سختی دارند:
"پولیس صبح، چاشت، شب و هر وقت می‌آید، ما زیر کارتن و پلاستیک در کارخانه استراحت می‌کنیم تا نتواند ما را پیدا کند. وطن هم وضعیت خراب است. زمستان است، خشکسالی است. مردم امنیت جانی، مالی و اقتصادی ندارد."
او می‌گوید که دولت ایران نیز برای او و شمار زیادی مهاجرین افغان مدارک اقامت نمی‌دهد و آنها نمی‌توانند به افغانستان هم برگردند، زیرا در آنجا فرصت کاری نیست.
حفیظ الله گفت، حتی برخی افرادی که از سوی حکومت ایران رد مرز شدند، دوباره خودشان را برای کار به ایران رساندند.
این در حالی است که اخیراً حکومت ایران سفر و کار مهاجرین افغان را در ۱۶ ولایت این کشور منع کرده است.
رسانه‌های ایرانی به نقل از وزارت داخلۀ این کشور گزارش دادند که حدود ۵ میلیون افغان در ایران زندگی می‌کنند.