احتمال جنگ متعارف میان دو صاحب سلاح هسته‌ای، پاکستان و هند چقدر متصور است؟

تنش میان هند و پاکستان، دو دارندۀ سلاح هسته‌ای و رقیب دیرینه منطقه‌ای، پس از مرگبارترین حمله بر نیروهای هندی در چند دهه اخیر، به سرعت در حال افزایش است.

گروه جنگجوی جیش محمد، مستقر در پاکستان، مسئولیت حملۀ ۱۴ فبروری در منطقۀ تحت مناقشۀ کشمیر را به عهده گرفت، حملۀ که در آن بیش از ۴۰ سرباز هندی کشته شدند.

رهبران هر دو کشور جنوب آسیا از احتمال حمله نظامی بر یکدیگر هشدار داده‌اند.

نریندرا مودی صدراعظم هند از "پاسخ سزاوار" سخن گفت. دهلی جدید هم‌چنین از پاسخ دندان شکن هشدار داد.

عمران خان صدراعظم پاکستان گفت، کشورش در مورد عمل متقابل فکر نمی‌کند، اما اگر مورد حمله قرار بگیرد، دست به "عمل تلافی جویانه" می‌زند.

به باور برخی از ناظران، چنین حمله‌های لفظی احتمال دارد راه را برای رفتن به سوی یک جنگ تمام عیار هموار کند.

از هنگام استقلال از بریتانیا در سال ۱۹۴۷، هند و پاکستان سه بار درگیر جنگ شده‌اند که دو تای آن بر سر منازعۀ کشمیر بوده‌است.

نیروهای هندی در کشمیر

کشمیر میان هند و پاکستان تقسیم شده؛ اما هر دو کشور بر سر کنترول و تصاحب کامل این منطقه، سال هاست جنجال دارند.

  • اما، پرسش این جاست که آیا هر گونه منازعۀ احتمالی تازه میان اسلام آباد و دهلی جدید به یک جنگ تمام عیار بدل خواهد شد یا نه؟

جنگ متعارف احتمال تحول به یک کابوس هسته‌ای را در پی دارد که نه تنها زندگی نزدیک یک میلیارد و شش صد میلیون نفر در هند و پاکستان را به مخاطره می‌اندازد بلکه پیامدهای ناگواری برای منطقۀ جنوب آسیا و فراتر از آن به دنبال دارد.

شاشنک جوشی ادیتور امور دفاعی ایکونومیست در لندن است.

او به رادیو آزادی گفت، با توجه به شدت حمله بر نیروهای هندی و هم‌چنین فصل برگزاری انتخابات پارلمانی که رقابت هم در آن تنگاتنگ است، احتمال پاسخ نظامی از جانب هند زیاد به نظر می‌رسد.

وی گفت:

"از سال ۲۰۰۸ به این‌سو، در یکی از خطرناک‌ترین شرایط به سر می‌بریم - احتمالاً حتی پس از بن‌بست بزرگی که پس از حملۀ سال ۲۰۰۱ به پارلمان رخ داد."

در سال ۲۰۰۸، تنش پس از آن میان دو کشور افزایش یافت که دهلی جدید لشکر طیبه گروه جنگجوی مستقر در پاکستان را به انجام حمله‌های همآهنگ بر چند هوتل شکوهمند، یک مرکز یهودیان و یک ایستگاه قطار آهن در یک محل تجارتی هند در شهر ممبئی متهم کرد.

در آن حمله، ۱۶۶ تن کشته شدند.

پیش از آن در اول‌های ۲۰۰۲، هند یک گروه جنگجوی دیگر مستقر در پاکستان به نام جیش محمد را به انجام حمله‌ها بر ساختمان ایالتی در شهر سرینگر، پایتخت تابستانی کشمیر تحت کنترول کشمیر و نیز پارلمان هند در سال ۲۰۰۱ متهم کرد.

کریستوفر کلاری یک کارشناس در پوهنتون دولتی نیویارک گفته‌است که احتمال منازعۀ نظامی بسیار زیاد به نظر می‌رسد.

کلاری افزوده‌است، ممکن است دهلی جدید به انجام حمله‌های محدود متوسل شود، مانند حملۀ سال ۲۰۱۶ که به ادعای مودی به هدف انتقام گیری از کشته شدن نزدیک به ۲۰ سرباز هندی در "اوری" شهرکی در کشمیر تحت حاکمیت هند انجام شده بود. اسلام آباد،اما، این ادعای هند را رد کرده‌است.

تانک‌های قوای پاکستان

شمار نیروی در حال خدمت و احتیاط هند دو میلیون و یکصد هزار تخمین زده می‌شود. در حالی که شمار عین نیروها در پاکستان به یک میلیون و یکصد هزار می‌رسد. نیروی هوایی هند هم بزرگتر است، اما، بسیاری از طیاره‌هایش مانند "می جی ۲۱" طیاره‌های روسی سالخورده هستند؛ در حالی که پاکستان نیروی هوایی‌اش را تاحدی عصری ساخته‌است.

کارشناس جوشی، اما، می‌گوید دهلی جدید در بسیج کردن نیروهایش در میدان جنگ به تقلا خواهد افتاد.

وی گفت:

"چند هفته طول خواهد کشید تا هند نیروهایش را علیۀ پاکستان به منطقه سرحدی بیاورد ولی پاکستان ممکن است نیروهایش را زودتر به سرحد شرقی جا به جا کند."

دیپلوماسی بین‌المللی توانسته‌است از سناریوهای جنگ هسته‌ای جلوگیری کند.

اما، برخلاف بحران‌ها در سال ۲۰۰۱ و ۲۰۰۸، به نظر می آید که واشنگتن در حال حاضر، به کاهش تنش‌ها میان اسلام آباد و دهلی جدید علاقۀ کمتری دارد. چین، همسایه و متحد نزدیک پاکستان، طرفدار خویشتنداری است.

گینگ شوهانگ سخنگوی وزارت خارجۀ چین به تازگی در پیکنگ به خبرنگاران گفت، امیدوار اند پاکستان و هند از صبر کار گیرند و وارد مفاهمه شوند.

به باور کارشناس کلاری، "درگیری محدودی" در افق دیده می‌شود.

چونکه، به گفته او به نظر می‌رسد که صدراعظم مودی، برخلاف سلف خود، به این باور است که احیای دوبارۀ قدرت بازدارندگی در برابر پاکستان احتمالاً بخش از چیزی است که هند نوین برای رسیدن به شگوفایی و رشد در درازمدت به آن نیاز داشته باشد.