ارزش جان یک افغان چه نظامی باشد یا ملکی نزد نیروهای بین المللی به شمول امریکا در افغانستان نظر به قضایای که اتفاق میافتد، متفاوت است.
جبران خساره در مواردی که افغانان ملکی متضرر میشوند، بر اساس خواسته قوماندانان امریکایی در محل و چگونگی حادثه پرداخته میشود.
طی تقریبا ۱۶ سال که نیروهای نظامی امریکا در افغانستان حضور دارند و علیه شورشیان افراطی و گروههای تندرو دست به عملیات زمینی و هوایی میزنند، کدام سند حقوقی وجود ندارد که بر اساس آن به نظامیان و غیر نظامیان افغان که در نتیجه عملیات این نیروهای متضرر میشوند،جبران خساره پرداخته شود.
سخنگوی وزارت دفاع امریکا میگوید، تصمیم در مورد چگونگی پرداخت جبران خساره را به صلاحیت قوماندنان منطقه گذاشتهاند، زیرا آنها در موقفی قرار دارند که میتوانند در مورد حادثه قضاوت کنند.
اطفالیکه در نتیجه حملات هوایی در کندز کشته شده اند.
ادم ستیمپ سخنگوی وزارت دفاع امریکا گفت:
" پول به قربانیان حوادث به عنوان همدردی بر بیناد نورمهای فرهنگی محل، مشوره با شرکای افغان و شرایط وقوع حادثه پرداخته میشود."
آقای ستیمپ گفت، از آنجای که قوماندانان نیروهای نظامی امریکا در منطقه از علت حادثه خوب باخبر اند، به آنها صلاحیت داده شده تا در ارتباط به جبران خساره تصمیم بگیرند.
اما روشن نیست که قوای امریکایی چگونه پول را نظر به عوامل مشخص میسازند.
به قربانیان چنین حوادث از یک هزار تا ده هزار دالر پرداخته شده و به شماری از خانوادههای قربانیان حتی یک پول هم پرداخته نشدهاست.
بر اساس اسنادی که از سوی نیروهای نظامی ایالات متحده امریکا ارایه شده به یک مرد افغان که در سال ۲۰۱۴ میلادی در نتیجه حملات هوایی در نزدیکی سرحد ایران پسر خود را از دست داد، فقط هزار دالر پرداخته شد و به افغان دیگر در عین ولایت که در حادثه مشابه عضو خانواده خود را از دست داده، ده هزار دالر پرداخته شدهاست.
اما تعدادی هم هستند که در عملیات هوایی نیروهای امریکا در ولایات مختلف افغانستان از فراه گرفته تا هلمند و کندز اعضای خانوادههای شان را از دست داده اند اما هیچ چیزی تاکنون بدست نیآوردهاند.
آنها میگویند که صرف اداره ماین پاکی به آنان مواد خوراکه کمک کردهاند.
در مورد نیروهای امنیتی ییکه در جنگها جان خود را از دست میدهند هم شکایاتی وجود دارد و گفته میشود که از بازماندگان آنان حمایت لازم مالی صورت نمیگیرد.
ولی وزارت دفاع افغانستان میگوید، برای خانوادههای آنعده سربازان را در جنگکشته میشوند، به طور مساویانه خساره پرداخته میشود.
جنرال دولت وزیری سخنگوی وزارت دفاع افغانستان میگوید:
"یک عسکری که در میدان جنگ کشته میشود تا اینکه به خاک سپرده میشود، همه مصارف اش بدوش وزارت دفاع افغانستان است."
فعالان مدنی میگویند، این سیستم پرداخت خساره برای خانوادههای فقیر و بی سواد افغان که از حقوق شان بی خبر اند، غیر منصفانه و مغشوش کنندهاست.
حقوق دانان میگویند، طی تقریبا ۱۶ سال که نیروهای خارجی تحت رهبری امریکا در افغانستان حضور دارند، یک میکانیزم واحد به میان نیآمده و در موارد مختلفبرخوردهای متفاوت صورت گرفته و حتی به تلفات ملکی اهمیت داده نشدهاست.
از سوی دیگر، مرکزتحقیقاتی و حمایتی غیر نظامیان در جنگ، مستقر در ایالات متحده امریکا میگوید، واشنگتن پرداخت خساره به عنوان همدردی را در افغانستان از سال ۲۰۰۵ میلادی آغاز کرد.
مارلا کیننان آمر ارشد برنامهها در این مرکز گفت، این جای نگرانی شدید است که ما اکنون در مورد روشها برای پرداخت جبران به بازماندگان قربانیان بحث میکنیم که در اثر عملیات نظامی نیروهای امریکا از بین رفتهاند.
او میگوید، یک مرد در کندهار به خاطر خساره به موترش از نیروهای خارجی ۴۰۰۰ دالر میگیرد و به خانواده که کودک اش کشته شده یک هزار دالر پول پرداخته میشود.
بر اساس اسنادی که نیروهای نظامی امریکا در اختیار خبرگزاری رویترز قرار داده، گفته شده که قوای امریکایی از سال ۲۰۱۳ تا سال ۲۰۱۶ میلادی بخاطر کشته شدن ۱۰۱ نفر و زخمی شدن ۲۷۰ نفر به اعضای خانواده آنها یک میلیون دو صد هزار دالر پرداختهاست.
به گفته مارلا کیننان آمر ارشد برنامههای مرکز تحقیقاتی و حمایتی غیر نظامیان در جنگ، به نظر میرسد که هر واحد نظامی پالیسی خود را در ارتباط به پرداخت خساره دارد و کدام مقرره و یا طرزالعمل در ارتباط به پرداخت به خانواده ها وجود ندارد.
منتقدین، از نبود یک نورم در پرداخت جبران خساره و برخورد دوگانه با قربانیان هشدار دادهاند.